تحلیل جایگاه معیارهای اجتماعی در طرح‌های جامع شهرهای تاریخی ایران

Abstract

معیارهای اجتماعی جایگاه ویژه‌ای در شکل‌گیری و کارایی بافت‌های شهری دارند. از جمله این معیارها، می‌توان ارزش‌های فرهنگی، تعاملات اجتماعی، پویایی، حس تعلق، مشارکت اجتماعی و سرزندگی را نام برد. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که چه شاخص‌هایی برای ارزیابی جایگاه معیارهای اجتماعی در طرح‌های جامع شهری باید مدنظر قرار گیرند و وضعیت این شاخص‌ها در طرح‌های جامع منتخب پژوهش چگونه است؟ به‌منظور انتخاب شهرهای نمونه پژوهش و با توجه به میزان آثار میراث جهانی ثبت‌شده، سه شهر تبریز، یزد و شیراز انتخاب شدند. بر اساس مبانی نظری، چهار معیار همبستگی و انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، کیفیت زندگی و برابری همراه با شاخص‌های مرتبط با آن‌ها شناسایی و تحلیل گردیدند. با استفاده از روش تحلیل محتوا، از شاخص آلفای کریپندورف استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که میانگین امتیاز کلیة شاخص‌ها ۰.۸۸۶ از ۲ بوده که نشان از توجه بسیار پایین به معیارهای اجتماعی دارد. میانگین ضریب پایایی آلفای کریپندورف ۰.۸۷۶ و میانگین نمرة طرح جامع شهر تبریز ۱.۱۵۷، یزد ۰.۷۴۳ و شیراز ۰.۷۵۷ است. معیار کیفیت زندگی وضعیت مطلوب‌تری نسبت به دیگر معیارها داشته و معیار مشارکت اجتماعی با کسب کم‌ترین امتیاز در نامطلوب‌ترین وضعیت بوده است. وضعیت معیار برابری مطلوب نبوده است.