بررسی وضعیت مرتبط با فعالیت‌های شغلی زنان شاغل در بخش غیررسمی

Abstract

هدف: براساس طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران، اشتغال غیر‌رسمی زنان در کشور به‌طور فزاینده‌ای رو به افزایش است. پژوهش حاضر با هدف ترسیم نمایی از فعالیت‌های شغلی زنان شاغل در بخش غیررسمی و به استناد نظریات دوآلیستی (دوگانگی بازار)، ساختاری، قانون‌گرایی و فمینیستی انجام شد. روش: پژوهش حاضر با رویکرد استقرایی و با دو روش کیفی (استراتژی نظریه مبنایی و تحلیل مضمون) و تحلیل ثانویه صورت پذیرفت. از تکنیک نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده و با 50 زن شاغل در بخش غیررسمی و 25 صاحب‌نظر بخش غیررسمی اشتغال مصاحبه‌شده است. یافته‌ها: دستاوردهای این پژوهش حاکی از آن است که از میان 6/3 میلیون نفر زنان شاغل در کشور بیش از 2 میلیون نفر (4/56 درصد) در بخش غیررسمی اشتغال دارند، عواملی همچون تله محرومیت چندگانه سرمایه‌ای و استقلال منعطف به‌عنوان شرایط علی، رشد رو به ازدیاد مشاغل خدماتی در بخش غیررسمی و شاغل بودن به‌مثابه راهی برای اعتباریابی زن در جامعه به‌عنوان عوامل زمینه‌ای و در‌نهایت شرایط سخت اقتصادی و همکنشی با شاغلین غیررسمی به‌عنوان عوامل مداخله‌ای در شکل‌گیری و افزایش فعالیت‌های شغلی زنان در بخش غیررسمی موثرند. نتایج تحقیق نشان داد طرد اجتماعی (انزوای اجتماعی)، مقاومت جسورانه و خط‌مشی‌های نرم راهکارهای مقابله با پیامدهای حضور زنان در این بخش می‌باشند. نتیجه‌گیری: به طور خلاصه می­‌توان به چند نکته کلیدی به عنوان نتیجه­‌گیری اشاره نمود: به دلایل عمده‌­ای از قبیل سخت بودن شرایط اقتصادی و نیاز مالی و همچنین کسب استقلال مالی، ورود زنان به بخش غیررسمی اشتغال روبه‌­افزایش است که این مسئله نشان می‌­دهد باید برای مدیریت آن، برنامه‌­ریزی نمود. - زنان شاغل در این بخش، بسیار خواهان حمایت از سوی نهادهای بیمه‌­ای – حمایتی هستند؛ چرا که حضور طولانی مدت در این بخش، آنها با آسیب­‌های جسمی و روحی زیادی مواجه کرده است. از مهمترین راهکارهایی که زنان شاغل در این بخش می­توانند به وسیله آن، مطالبات خود را پیگیری نمایند، ایجاد شبکه و تشکل­‌سازی در بین آنهاست. با تحت پوشش درآوردن این افراد، سازمان به یک منبع بالقوه درآمدی دست خواهد یافت و اعتبار اجتماعی آن در بین افراد جامعه نیز افزایش می‌­یابد.