بررسی صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی برخی نژادگان‌های تمشک سیاه (Rubus ulmifolius sub sp. Sanctus) در ارومیه

Abstract

در سال‌های اخیر با توجه به عوارض جانبی استفاده از آنتی‌اکسیدان‌های سنتزی در فرآوری مواد غذایی، بهره‌گیری از گیاهان دارویی و ترکیبات موثره‌ی آن‌ها به عنوان منابع طبیعی که دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی هستند، مورد توجه محققین قرار گرفته است. میوه تمشک به‌دلیل برخورداری از فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالا و انواع فلاونوئیدها و پروآنتوسیانین‌ها اهمیت زیادی در صنایع غذایی و دارویی دارد. با هدف شناخت و بهره‌برداری از پتانسیل نژادگان‌های بومی در برنامه‌های اصلاحی، تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی، 10 نژادگان تمشک سیاه جمع‌آوری شده از منطقۀ ارومیه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش حاضر مشخص کرد که نژادگان‌های مختلف تمشک سیاه دارای تفاوت معنی‌داری از لحاظ صفات مورفولوژیک مانند وزن میوه هستند. بررسی ظرفیت آنتی‌اکسیدانی میوه این نژادگان‌ها نشان داد که میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی در بازه 67/34 درصد تا 87/12 درصد متغیر بود. در این مطالعه بیشترین میزان فنل کل برابر با 141/61 میلی‌گرم اسیدگالیک در 100 گرم وزن تر در نژادگان G8 مشاهده شد. تجزیه خوشه‌ای داده‌های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی نشان داد که نژادگان‌های مورد بررسی در این تحقیق در سه دسته جداگانه قرار گرفتند که از میان آن‌ها نژادگان‌های G5 و G8 دارای بیشترین محتوای ویتامین C و کاروتنوئید کل بودند. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که نژادگان‌های مختلف تمشک سیاه دارای مقادیر قابل توجهی ظرفیت آنتی‌اکسیدانی، ترکیبات فنلی و رنگیزه‌های مختلف هستند که نژادگان G8 جهت استفاده در صنایع غذایی پیشنهاد می‌‌شود.