ارزیابی سیاست‌های تأمین مسکن اقشار کم‌درآمد براساس مؤلفه‌های مؤثر بر افزایش حس تعلق به محیط (نمونۀ موردی: شهر مشهد)

Abstract

نادیده گرفتن شاخص‌های پایداری اجتماعی در سیاست‌های تأمین مسکن در ایران نه‌تنها می‌تواند باعث از بین رفتن ارتباط معنادار بین محیط و ساکنان شود؛ بلکه تداوم این امر در طولانی‌مدت افزایش آسیب‌های روانی و اجتماعی را در پی خواهد ‌داشت. آسیب‌شناسی سیاست‌های اتخاذشده از دید مؤلفه‌های پایداری اجتماعی در شهر مشهد، جهت شناسایی سیاست‌های مفید و برنامه‌های کارآمدتر در راستا افزایش حس تعلق به محیط در پروژه‌های تأمین مسکن‌های حمایتی، هدف پژوهش است. روش پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) است. در بخش کیفی، با مطالعۀ متون و منابع کتابخانه‌ای شاخص‌های مؤثر بر ایجاد حس تعلق و دلبستگی به محیط، با توجه به فراوانی در نظریات استخراج و در چهار خرده‌نظام فرهنگی، اجتماعی، روانی و زیستی و یازده زیرشاخه طبقه‌بندی شده است. در بخش کمی، براساس شاخص‌ها، 66 سؤال براساس طیف 5 درجه‌ای لیکرت تنظیم و توسط 12 نفر از خبرگان که موضوع و اهداف پژوهش برای آنها تشریح شده است، بازبینی و 44 سؤال انتخاب شده است. روایی CVR سؤالات بالاتر از 56/0 و کمی آلفای کرونباخ همۀ متغیرها بالای 0.7 است. جامعۀ آماری، ساکنان مسکن اجتماعی شهر مشهد در چهار محل با رویکرد متفاوت از نظر برنامه و سیاست ‌است (شهرک مهرگان، پروژه شاملو، شهر جدید گلبهار و بینالود). به کمک نرم‌افزار G*power در سطح اطمینان 95% ، 384 به‌عنوان نمونۀ آماری انتخاب شدند. در آمار توصیفی از SPSS و در آمار استنباطی از روش کمترین مربعات جزئی و Smartpls4 استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد، شهرک شاملو(ضریب مسیر 0.866)، گلبهار (0.861)، مهرگان (0.762) و بینالود (0.685) به ترتیب در افزایش حس تعلق در نظام زیستی شرایط مطلوب‌تری دارند؛ مهرگان (0.814)، شاملو (0.733)، گلبهار(0.652) و بینالود (0.621) اولویت‌ها در نظام روانی و مهرگان (ضریب مسیر 0.819)، بینالود (0.784)، گلبهار (0.737) و شاملو(0.689) به ترتیب اولویت‌های نظام اجتماعی است؛ از بعد نظام فرهنگی هر چهار محل در شرایط نامطلوبی قرار دارند.