ارزیابی و بهینه‌سازی اتصال هیدرولوژیکی با هدف مدیریت منابع آب در ‌حوزۀ آبخیز سامیان

Abstract

کمبود منابع آب در برخی از استان‌ها به یک بحران تبدیل شده است. بر همین اساس، به‌تازگی توجه ویژه‌ای به اتصال ساختاری و عملکردی شبکه‌های رودخانه و منبع اصلی تأمین آب (به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های مدیریتی در‌مقیاس حوزۀ آبخیز) شده است. با وجود این، به اتصال هیدرولوژیکی در ایران هنوز به‌طور کافی توجه نشده است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و بهینه‌سازی اتصال هیدرولوژیکی در شبکۀ رودخانۀ حوزۀ آبخیز سامیان برای حفاظت و مدیریت بهتر منابع آب و بهبود عملکرد هیدرولوژیکی انجام شد. نتایج نشان داد که شبکۀ هیدرولوژیکی رودخانه با طول کلی 73/1254 کیلومتر 173 یال و 176 گره دارد. همچنین، نسبت یال به گره (β)، اتصال گره به یال (γ)، شاخص یکپارچگی اتصال (IIC) و سنجۀ احتمال پیوستگی (PC) به‌ترتیب برابر با 983/0، 331/0، 66/5 و 151/1 به ‌دست آمد. علاوه بر این، ساختار هیدرولوژیکی در مناطق دشتی به‌صورت ضعیف ارزیابی شد. در این میان، مهاجرت مرکز ثقل گردش آب پس از بهینه‌سازی برای سطح‌های مختلف اتصال هیدرولوژیکی به جنوب حوزۀ آبخیز انتقال پیدا کرده است. نتایج حاصل از محاسبۀ نسبت یال به گره (β) و اتصال گره لبه (γ) نشان داد که پیچیدگی داخلی شبکۀ مسیر با افزایش سطح بهینه‌سازی افزایش می‌یابد. همچنین، افزایش سطح بهینه‌سازی از 1 تا 4 باعث افزایش تعداد مسیرهای اتصال آب در‌‌حوزۀ آبخیز، پیچیدگی شبکۀ رودخانه و شاخص پیوستگی هیدرولوژیکی (IIC) شده است بنابراین پیشنهاد می‌شود اتصال هیدرولوژیکی در‌‌حوزۀ آبخیز سامیان تا سطح 4 بهینه‌سازی شود.