برهم‌کنش دودآب، قارچ مایکوریز آربوسکولار و باکتری ریزوبیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود

Abstract

مقدمه و اهداف: به‌منظور بررسی برهم‌کنش دودآب، قارچ مایکوریز و باکتری ریزوبیوم (مزوریزوبیوم سیسری) بر روی عملکرد و اجزا عملکرد نخود دیم، آزمایشی در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. مواد و روش‌ها: کرت‌های اصلی شامل محلول‌پاشی دودآب با غلظت یک لیتر در هکتار در دو مرحله رویشی و پیش از گلدهی و خاک کاربرد با غلظت‌های 2 و 4 لیتر در هکتار به همراه عدم استفاده از دودآب (شاهد) و تلقیح میکروارگانیسم‌ها (ریزوبیوم، مایکوریز، کاربرد توام ریزوبیوم-مایکوریز و شاهد) به‌عنوان عامل فرعی بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد، اثر دودآب بر صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و وزن صد دانه معنی‌دار شد. اثر کود بیولوژیک بر صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و وزن صد دانه معنی‌دار شد. دودآب با غلظت یک لیتر در هکتار از نظر عملکرد دانه (8/547 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (4/2122 کیلوگرم در هکتار)، تعداد غلاف در بوته (2/13)، تعداد دانه در بوته (6/7 دانه در بوته) و وزن صد دانه (5/35 گرم) بیشترین مقادیر را داشت. کاربرد توام ریزوبیوم و مایکوریز از نظر وزن صددانه (7/35 گرم)، عملکرد دانه (6/503 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (0/1918 کیلوگرم در هکتار) بالاترین میانگین را داشت. نتیجه‌گیری: به‌طورکلی، محلول‌پاشی دودآب با غلظت یک لیتر در هکتار در دو مرحله و تلقیح بذر با ریزوبیوم و مایکوریز می‌تواند موجب بهبود عملکرد نخود در شرایط دیم شود.