گذار از اقتصاد منبع‌بنیان به دانش‌بنیان

Abstract

بشر، از زمان پیدایشش روی کره خاکی، به‌دنبال استفاده از مواهب خدادادی، به‌عنوان «منابع طبیعی» بوده است. در ابتدای حیات بشر، این بهره‌مندی، در حد استفاده از سایر جانوران، برای تأمین نیازهای اولیه خود و خانواده‌اش، از طریق شکار و جمع‌آوری غذا بوده است. تا اینکه در حدود 12 هزار سال پیش، کم‌کم، به مهارت‎های خلاقانه‌تری ازجمله کشاورزی و تولید ابزارهای پیشرفته‌تری دست یافت. با ورود بشر به عصر کشاورزی، که از آن به‌عنوان «انقلاب کشاورزی» یاد می‌شود، بشر روزبه‌روز بیشتر از منابع طبیعی اطرافش، به‌ویژه زمین و آب استفاده نمود. کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی با استفاده از آب و اراضی مستعد و مناسب و به موازات آن تخریب جنگل‌ها و مراتع، برای دستیابی بیشتر به پناهگاه، سوخت و نیز منابع آبی و زمین، موجب یک‌جانشینی بشر، زادوولد بیشتر، افزایش نیازهای بشر برای سکونت، تأمین غذا و امنیت، زندگی اجتماعی و هم‌افزایی‌های فراوان در فعالیت‌های مشترک و ایجاد فرهنگ، دین، علم، تجربه و درنهایت، فناوری‌های مختلف شد، بنابراین، وی روزبه‌روز بر توان خود برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از طبیعت و محیط اطراف خود، برای رفاه و آسایش بیشتر و اقتصادی پررونق‌تر افزود. در این دوره، که نظام اقتصادی حاکم بر آن را «فئودالیسم» نام نهاده‌اند، از آب و اراضی کشاورزی به‌عنوان دو منبع یا سرمایه بسیار ارزشمند، به‌طور حداکثری بهره‌برداری شد، به‌طوری‌که بدون این دو منبع، به‌عنوان منابع طبیعی تجدیدشونده، امکان هیچگونه رشد و توسعه‌ای در اقتصاد بشر وجود نداشت.