شناسایی سناریوهای محتمل مراکز تجاری براساس الگوی اسلامی

Abstract

بازارها به عنوان یکی از عناصر مهم و تأثیرگذار در شهرهای ایرانی- اسلامی، از گذشته بستر شکل‌گیری حیات مدنی بوده اند و دارای عملکردهای متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ... می باشند. که در نتیجه ظهور سیستم اقتصادی نوین پاساژها یا مراکز خرید پا بر جای بازارها گذاشتند که مطابق با سبک زندگی اسلامی نبودند. لذا به منظور ایجاد بازارهایی مطابق با ارزش های اسلامی، لازم است قبل از ورود به آینده سناریوهای محتمل شناسایی گردد و نگاشت مناسبی از ادبیات موضوع در کنار شناسایی معیارهای مطلوب بازار و مراکز تجاری از منظر اسلام ارائه گردد. پژوهش حاضر با رویکردی آینده پژوهی با روش سناریو نگاری سعی دارد سناریو های محتمل بواسطه پیشران های شناسایی شده از طریق بررسی معیارهای بازتعریف شده براساس متون اسلامی از طریق پرسشنامه در بازار تاریخی و مراکز تجاری مدرن در شهر تبریز مورد بررسی قرار دهد. یافته های تحقیق براساس بررسی معیارهای بازتعریف شده طبق اصول اسلامی نشان می دهد معیار ذکر و عبادت (متذکر بودن) و معیار نظم و مشارکت اجتماعی و الگوی صحیح مصرف در بازار تاریخی تبریز نسبت به دیگر معیارها بیشترین امتیاز را در مقایسه با مراکز تجاری مدرن کسب کرده اند. که این معیارها به عنوان پیشران های اصلی برای ارائه سناریو ها می توانند آینده مراکز تجاری در جهت دستیابی به وضعیت مطلوب براساس سبک زندگی اسلامی تحت تأثیر قرار دهند. از بین چهار الگوی سناریو‌نویسی، سناریو وضعیت با ثبات انتخاب گردید، این سناریو گویای توقف رشد مراکز تجاری و تعادل میان اقتصاد و طبیعت است.