بررسی تراکم جمعیت آفات مهم ارقام جدید پنبه در شرایط مختلف آبیاری

Abstract

سابقه و هدف: گیاه پنبه (hirsutum Gossypium) به‌عنوان یکی از محصولات کلیدی کشاورزی، نقشی محوری در تأمین مواد اولیه صنایع نساجی و روغن‌کشی دارد. با این حال، تراکم جمعیت آفات مهم نظیر تریپس پیاز، شته سبز، مگس سفید و کرم غوزه، تحت تأثیر عوامل محیطی مانند رطوبت خاک قرار گرفته و به طور مستقیم بر عملکرد محصول تأثیر می‌گذارد. در این پژوهش، به منظور بهبود مدیریت آفات و مصرف بهینه آب، اثر پنج سطح مختلف آبیاری قطره‌ای بر شش ژنوتیپ جدید پنبه شامل SkSH249، N2G80، GkTb113، SKT133، Bc244، NSK847 و رقم تجاری گلستان به عنوان شاهد مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روش‌ها: مطالعه در طی دو سال زراعی در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم‌آباد گرگان انجام شد. تیمارهای آبیاری با استفاده از سیستم قطره‌ای اجرا شد و تراکم جمعیت آفات به صورت هفتگی شمارش گردید. آزمایش به صورت اسپلیت پلات نواری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آبیاری قطره‌ای شامل پنج سطح دیم (W0) ،33 درصد (W33)، 66 درصد (W66) ، 100 درصد (W100) و 133 درصد (W133) از نیاز آبی گیاه پنبه ود. تراکم جمعیت آفات مکنده مهم نظیر تریپس پیاز، شته سبز پنبه، مگس سفید پنبه، زنجرک سبز و کرم غوزه پنبه به صورت هفتگی و در ده بوته از هر کرت اندازه‌گیری و ثبت شد. عملکرد محصول در پایان فصل نیز محاسبه شد.

یافته‌ها: بیشترین تراکم تریپس و شته در تیمار 133 درصد نیاز آبی مشاهده شد، در حالی که کمترین تراکم این آفات در شرایط دیم و آبیاری 33 درصد ثبت گردید. عملکرد محصول در تیمارهای 66 و 100 درصد نیاز آبی تفاوت معنی‌داری نداشت، اما مصرف آب در تیمار 66 درصد به میزان 36 درصد کمتر از تیمار 100 درصد بود. کارایی مصرف آب در تیمار W66 با 814 گرم محصول به ازای هر مترمکعب آب، حدود 26 درصد بیشتر از تیمار W100 بود. ژنوتیپ‌هایNSK847،GkTb113 و رقم شاهد گلستان از نظر کارایی مصرف آب و عملکرد محصول تفاوت چندانی نداشتند.

نتیجه‌گیری: این پژوهش اهمیت استفاده از روش‌های بهینه آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و انتخاب ژنوتیپ‌های مقاوم به آفات را در مدیریت تلفیقی آفات (IPM) و کشاورزی پایدار پنبه مورد تأکید قرار می‌دهد. به ویژه در مناطق با منابع آبی محدود، کاهش دفعات و حجم آبیاری با انتخاب تیمار آبی مناسب، می‌تواند تأثیر مثبتی در کاهش تراکم آفات و حفظ عملکرد مطلوب محصول داشته باشد.