اثر باکتری‌های محرک رشد بر گره‌زایی و عملکرد روغن و پروتئین دانه سویا

Abstract

چکیده به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیکی و شیمیایی نیتروژنی و فسفری بر توان تولید گره­های ریشه و عملکرد سویا آزمایش دو ساله­ای در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. کودهای بیولوژیکی شامل تلقیح بذور با باکتری حل کننده فسفات، باکتری تثبیت کننده نیتروژن، تلقیح توام هر دو نوع باکتری و عدم تلقیح (شاهد) بودند. کودهای شیمیایی شامل 5/16 کیلوگرم در هکتار اوره + 5/49 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل (33%)، 3/33 کیلوگرم در هکتار اوره + 99 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل (66%)، 50 کیلوگرم در هکتار اوره + 150 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل (100%) و بدون مصرف کودهای نیتروژنی و فسفری (شاهد) بودند. گره­زایی فقط در پلات­هایی دیده شد که بذور آنها با باکتری تثبیت کننده نیتروژن به صورت تنها و توام تلقیح شده بودند. سطح کودی 33 درصد به طور معنی­داری نسبت به شاهد و سایر سطوح کودی تعداد و وزن تر گره بیشتری تولید کرد و افزایش بیشتر کودهای شیمیایی موجب کاهش مقادیر آنها شد. در بذور تلقیح نیافته و تلقیح شده با باکتری حل کننده فسفات درصد پروتئین، عملکرد پروتئین، عملکرد روغن و عملکرد دانه افزایش یافت ولی درصد روغن خیلی تحت تاثیر قرار نگرفت. در بذور تلقیح یافته با باکتری تثبیت کننده نیتروژن به صورت تنها و توام افزایش کاربرد کود شیمیایی در مقایسه با شاهد درصد پروتئین را تحت تاثیر قرار نداد ولی درصد روغن را کاهش داد. همچنین بیشترین عملکرد پروتئین، روغن و بذر در سطح 33 درصد کودی به دست آمد و کوددهی بیشتر منجر به کاهش آنها شد. به عنوان مثال عملکرد دانه برای 0، 33، 66 و 100 درصد کوددهی به ترتیب 246، 321، 252 و 214 گرم در متر مربع بود. تلقیح توام باکتری­ها نسبت به تلقیح تنها با باکتری تثبیت کننده نیتروژن در سطح 33 درصد به­طور معنی­داری عملکردهای بیشتری تولید کرد. همچنین تلقیح تنها و توام بذور با تثبیت کننده نیتروژن نسبت به بذور تلقیح نیافته و تلقیح یافته با حل کننده فسفات عملکرد روغن، پروتئین و دانه و درصد پروتئین بیشتر ولی درصد روغن کمتری تولید کرد.