اثر ریشه‌دوانی و سایه‏انداز بر برخی ویژگی‌های خاک در باغهای پسته با سنین مختلف در دشت رباط

Abstract

درختان از طریق سامانه ریشه و سایه‏انداز بر ویژگی‌های حاصلخیزی و بهبود کیفیت خاک اثر می‌گذارند. به‌منظور بررسی اثر سن و تاج‌پوشش درختان پسته بر برخی ویژگی‌های خاک، نمونه‌های خاک از عمق‏های 30-0، 60-30 و 90-60 سانتی‌متری از دو فاصله نیم‌سایه‌انداز و تمام‌سایه‌انداز در باغ­های پسته 9، 17 و 25 ساله و سه موقعیت شاهد (بدون درخت) در منطقه‌ دشت رباط شهرستان شهربابک برداشت ‌شد. ویژگی‌های خاک با روش‏های رایج انداز‏ه‌گیری شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در یک طرح اسپلیت اسپلیت پلات و در قالب طرح کاملا تصادفی شامل سن (عامل اصلی)، فاصله (عامل فرعی اول) و عمق (عامل فرعی دوم) در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که کشت درختان پسته بر درصد رس، جرم مخصوص ظاهری، میانگین وزنی قطر خاکدانه و کربنات کلسیم معادل تاثیری نداشت. اثر سن درختان تنها بر واکنش خاک و پتاسیم قابل استفاده معنی‏دار شد که بیش‌ترین میزان واکنش خاک و پتاسیم قابل استفاده مربوط به باغ 9 ساله بود. با افزایش فاصله از درخت، میانگین درصد کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر قابل استفاده و تنفس میکروبی کاهش داشت و میانگین واکنش خاک افزایش معنی‏دار نشان داد. با افزایش عمق خاک، کاهش میانگین کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر قابل استفاده و تنفس میکروبی معنی‏دار بود. همچنین اثر متقابل سن باغ، فاصله از درخت و عمق خاک بر واکنش خاک و تنفس میکروبی معنی‌دار شد. به طور کلی، تغییرات ویژگی‏های خاک در باغ­های پسته‌ی‌ مزبور، بیش‌تر متأثر از عمق خاک و سایه‏انداز قرار داشت، به طوری‌که ویژگی‏های خاک در عمق سطحی و فاصله نیم‌سایه‌انداز از وضعیت مطلوب‏تری برخوردار بود. با توجه به جذب بیش‌تر ریشه درختان پسته از قسمت انتهایی سایه‌انداز، برای جلوگیری از کاهش حاصلخیزی خاک، علاوه بر کوددهی بر اساس نتایج آزمون خاک، لازم است به مدیریت تغذیه و مصرف مواد آلی در این باغ­ها توجه شود.