رفتار متفاوت ریشه و برگ توده بومی خلر در پاسخ به تنش اکسیداتیو ناشی از شوری

Abstract

با توجه به اهمیت گیاهان علوفه‌ای و ضرورت استفاده از ذخایر ژنتیکی موجود جهت غلبه بر تنش‌های محیطی از جمله شوری، بذور یکنواخت خلر (توده بومی مراغه) انتخاب و به شکل هیدروپونیک پرورش یافتند. پس از رسیدن گیاهچه‌ها به مرحله چهار تا پنج برگی، گیاهچه‌ها به مدت 10 روز در تنش شوری 200 میلی‌مولار قرار گرفتند. سپس از برگ و ریشه گیاهچه‌ها، نمونه­برداری و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان درگیر در سازوکارهای دفاعی ارزیابی شدند. نتایج ارزیابی فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان در برگ خلر نشان داد که علی‌رغم افزایش معنی‌دار آنزیم‌های کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز کل و گایاکول پراکسیداز ولی میزان آسیب به غشاها افزایش یافته‌است. احتمال می‌رود علت افزایش آسیب به غشاها ناشی از عدم افزایش معنی‌دار آنزیم آسکوربات پراکسیداز و آیزوزیم Cu/Zn-SOD ‌باشد. زیرا فعالیت کم این آنزیم‌ها سبب اجرای ناکارآمد چرخه مهلر و در پی آن کاهش کارآیی چرخه گزانتوفیل و تغییر حالت تیلاکوئید می‌گردد. در نتیجه تولید انواع اکسیژن فعال بر مکانیسم‌های دفاعی گیاه غلبه نموده و سبب افزایش میزان پراکسیداسیون لیپیدی در تنش شوری می‌شود. میزان آسیب به غشاهای سلولی و اندامک‌ها در ریشه و تحت شرایط تنش شوری نسبت به شاهد کاهش چشمگیری یافت که برخلاف انتظار می‌باشد. احتمال می‌رود که تغییر در ترکیب اسیدهای چرب به کار رفته در ساختار غشاها عامل بروز چنین رفتاری در ریشه باشد.