تغییرات مقدار و فلورسانس کلروفیل و قندهای محلول کل در ارقام کلزا در شرایط تنش اسمزی

Abstract

به منظور ارزیابی اثر تنش اسمزی بر میزان قندهای محلول کل، فلورسانس کلروفیل و میزان کلروفیل بر اساس واحد SPAD در مرحله گیاهچه کلزا، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. سطوح تنش اسمزی (شاهد، 5/3- بار و 7- بار) به عنوان عامل اصلی و 12 رقم کلزا به عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد که تنش اسمزی موجب کاهش قندهای محلول کل، فلورسانس اولیه، حداکثر و متغیر می‌شود، اما میزان کلروفیل و عملکرد فتوشیمیایی فتوسیستم (Fv/Fm) را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد که افزایش میزان کلروفیل باعث کاهش بازدارندگی نوری و افزایش عملکرد فتوشیمیایی فتوسیستم شده است. از عملکرد فتوشیمیایی می‌توان به عنوان شاخص فیزیولوژیکی برای گزینش ارقام متحمل به تنش اسمزی استفاده کرد. در شرایط تنش اسمزی 7- بار ارقام لیکورد، زرفام و اورینت بیشترین مقدار عملکرد فتوشیمیایی فتوسیستم را داشتند. هم‌چنین، رقم لیکورد عملکرد زیست‌شناختی بالا در هر دو شرایط بدون تنش و دارای تنش داشت. مقدار شاخص تحمل تنش (STI) آن نیز بیشتر از ارقام دیگر بود. در تجزیه به عامل‌ها چهار عامل اول 04/92 درصد از تغییرات صفات را توجیه کردند. عامل اول دارای ضرایب مثبت و بزرگ برای عملکرد و شاخص تحمل تنش و عامل دوم دارای ضرایب مثبت و بزرگ برای فلورسانس کلروفیل بودند. گروه‌بندی ارقام با استفاده از دو عامل اول نشان داد که رقم لیکورد متحمل به تنش اسمزی بوده و از ارقام دیگر متمایز شد.