اثر کودهای زیستی، آلی و شیمیایی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.)

Abstract

ریحان (<em>Ocimum basilicum </em>L.) یکی از مهم­ترین گیاهان دارویی اسـت کـه اسـانس آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. در ایـن تحقیـق اثر کودهای زیستی، آلی و شیمیایی بـر خصوصیات کمی و کیفی این گیاه در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل کود دامی، کـود شـیمیایی (شامل اوره، سولفات پتاسیم و سوپرفسفات تریپل)، کود زیستی (مخلوطی از دو باکتری <em>ازتوباکتر</em> و <em>آزوسپیریلوم</em>) به صورت جداگانه و تلفیق با 50 درصـد کـود شـیمیایی، ورمی کمپوسـت به صورت جداگانه و تلفیق با 50 درصـد کـود شـیمیایی و شاهد بود. برداشت گیـاه ریحان در دو چین و در مرحلـه پیش از گلـدهی انجام شد. نتایج نشان داد تیمارهای مختلف اثر معنی داری بر عملکرد ماده خشک برداشت اول و دوم و عملکرد خشک کل داشته و بالاترین عملکرد ماده خشک برداشت اول (70/494 کیلوگرم در هکتار) و برداشت دوم (70/474 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد کل (40/969 کیلوگرم در هکتار) با تلفیق کود زیستی به همراه 50 درصد کود شیمیایی بدست آمد. بر اساس نتایج میزان اسانس نیز بطور معنی داری تحــت تــاثیر تیمارهــای کودی قرار گرفت و مصرف کود شیمیایی بالاترین میزان اسانس (46/1 درصد) را تولید نمود. تیمارهای مختلف کودی بر ترکیبات تشکیل دهنده اسانس ریحان تاثیر داشته و با مصرف سطوح مختلف کودی میزان اوژنول و متیل کاویکول نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد. نتــایج ایــن تحقیــق حــاکی از آن اســت کــه کاربرد کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب بـا کود شیمیایی در بهبـود عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی ریحان و همچنین درجهت پایداری تولیـد و حفـظ محیط زیست تـاثیر مثبتـی داشته و به نظـر مـی­رسـد کودهـای زیستی جــایگزین مناســبی برای کودهای شیمیایی باشند .