اثر خاک‌ورزی حفاظتی بر حفظ رطوبت خاک و عملکرد آفتابگردان روغنی در شرایط دیم

Abstract

به منظور بررسی اثر خاک‌ورزی حفاظتی بر حفظ رطوبت خاک و عملکرد آفتابگردان در منطقه دیم کالپوش شاهرود آزمایشی بر اساس طرح بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تیمار در چهار تکرار در تناوب آفتابگردان- گندم-آیش-آفتابگردان اجرا شد. تیمارهای خاک‌ورزی شامل شخم با گاوآهن قلمی در بهار، شخم با گاوآهن برگرداندار،کم خاک‌ورزی با دیسک در بهار، شخم با گاوآهن بشقابی و شخم با گاوآهن قلمی در پاییز بودند. تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد که از نظر رطوبت خاک در عمق 20-5 سانتی‌متری خاک و عملکرد آفتابگردان، بین تیمارها اختلاف معنی‌دار (در سطح 5درصد) وجود داشت. گاوآهن قلمی و برگرداندار به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار رطوبت وزنی و عملکرد را داشتند.از نظر شاخص برگردانی خاک بین تیمارهای مختلف اختلاف معنی‌دار (در سطح 1درصد) وجود داشت، تیمار گاوآهن برگرداندار و قلمی به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار برگردانی خاک را دارا بودند. بین تیمارهای مختلف از نظر کربن آلی خاک در عمق 15-0 سانتی‌متری خاک اختلاف معنی‌دار وجود نداشت. نتایج نشان می­دهد که مقدار کربن آلی در تیمارهای کم‌خاک‌ورزی نسبت به گاوآهن برگرداندار و بشقابی بیشتر بود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که کم‌خاک‌ورزی (به دلیل عدم برگردانی بقایا و حفظ آن در لایه سطحی خاک) موجب بهبود مواد آلی خاک، حفظ رطوبت خاک و افزایش عملکرد آفتابگردان می‌شود. بنابراین شخم با گاوآهن قلمی می تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای گاوآهن برگرداندار توصیه ‌شود.