مقایسه ریختی شگ‌ماهیان جنس Alosa در سواحل جنوبی دریای خزر با استفاده از صفات اندازشی و شمارشی

Abstract

مطالعه حاضر به منظور مقایسه ریختی چهار گونه از شگ‌ماهیان جنس <em>Alosa</em> از سواحل جنوبی دریای خزر شامل: شگ‌ماهی براشنیکووی (<em>A. braschnikowi</em>)، خزری (<em>A. caspia</em>)، مهاجر (<em>A. kessleri</em>) و چشم‌درشت<br /> (<em>A. saposchnikowii</em>) انجام شد. در مجموع، 239 نمونه ماهی از پاییز 1392 تا اوایل بهار سال 1393 از سه ایستگاه صید پره (بندر انزلی، نور-محمودآباد، خلیج گرگان) جمع‌آوری شد. 25 صفت اندازشی و 9 صفت شمارشی جهت مقایسه ریختی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA)، آزمون تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) و تابع تشخیص (DA) بیانگر کارآیی مطلوب صفات ریختی مطالعه شده در تفکیک چهار گونه نامبرده بود. اگرچه هیچ یک از صفات بررسی شده به شکل تشخیصی تفاوت گونه‌ها را نشان ندادند اما صفات اندازشی در مقایسه با صفات شمارشی کارآیی بهتری در تمایز شگ‌ماهیان جنس <em>Alosa</em> داشتند. علاوه بر صفات شمارشی و اندازشی اشاره شده در منابع و کلیدهای شناسایی موجود که اغلب مرتبط با اندازه و تعداد خارها و شعاع‌های کمان اول آبششی بودند، صفات اندازشی شامل: ارتفاع باله مخرجی و پشتی، ارتفاع، عرض و طول سر، طول پوزه، ارتفاع ساقه دمی، فاصله پس چشمی، طول باله سینه‌ای و شکمی و صفات شمارشی شامل: تعداد شعاع باله دمی و تعداد شعاع منشعب و غیرمنشعب باله پشتی در مقایسه بین چهار گونه دارای اختلاف معنی‌دار (05/0p<) بودند. هرچند دامنه تغییرات صفات اندازشی و شمارشی زیست‌سنجی شده در مقایسه بین گونه‌های جنس <em>Alosa</em> در جنوبدریای خزر، همپوشانی داشت، اما این صفات می‌توانند در شناسایی بهتر و دقیق‌تر این گونه‌ها مفید باشند.