بررسی تغییرات مورفومتریک کمرکولی بزرگ (Sitta tephronota dresseri) در امتداد رشته‌کوه زاگرس

Abstract

کمرکولی بزرگ (Sitta tephronata) دارای سه زیرگونه S. t. dresseri، S. t. obscura و S. t. tephronota در ایران است که زیرگونه S. t. dresseri در امتداد رشته‌کوه زاگرس حضور دارد. بر اساس مطالعات پیشین، این زیرگونه دارای تغییرات تدریجی در رنگ‌آمیزی پر و بال از شمال غرب به سوی مناطق جنوب کشور است. این در حالی است که تغییرات جغرافیایی ویژگی‌های ریخت‌شناختی آن به خوبی مطالعه نشده است. در مطالعه حاضر، تغییرات جغرافیایی ویژگی‌های ریخت‌شناختی این زیرگونه در امتداد رشته‌کوه زاگرس با بررسی چهار جمعیت از استان‌های اصفهان، کرمانشاه، فارس و مرکزی بررسی شد. تعداد 14 ویژگی ریختی برای مقایسه تغییرات اندازه در 49 نمونه به دست آمده از مناطق مختلف اندازه‌گیری شد. برای انجام بررسی‌های دقیق‌تر تعداد 10 نسبت با استفاده از ویژگی‌های اولیه ساخته شد. از آزمون تجزیه واریانس برای بررسی وجود یا عدم وجود تفاوت معنی‌دار در اندازه و شکل صفات بین جمعیت‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که بین این چهار جمعیت در 9 مورد از 24 ویژگی بررسی شده تفاوت معنی‌دار وجود دارد. برای مقایسه ویژگی‌های ریختی جمعیت‌های مطالعه شده در نسبت‌های محاسبه شده از آزمون تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA)، آنالیز کانونی (CVA) و تجزیه واریانس چند سویه (MANOVA) استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که جمعیت‌های فارس و مرکزی با یکدیگرتفاوت معنی‌دار دارند.