مطالعه فلوریستیک منطقه قره‌چه در شمال شرق استان خراسان رضوی

Abstract

منطقه قره‌چه با وسعت تقریبی 9 هزار هکتار در شمال شرق خراسان رضوی و در حدود 45 کیلومتری شمال غرب شهرستان قوچان واقع شده است. محدوده ارتفاعی منطقه بین 1310 تا 2300 متر بالاتر از سطح دریا متغیر است. میانگین بارندگی سالیانه 1/319 میلی‌متر و متوسط درجه حرارت سالانه 13 درجه سانتیگراد است. به منظور شناسایی و معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان، طی فصول رویشی سال‌های 1390 و 1391 گیاهان منطقه جمع‌آوری شدند. در مجموع، 396 گونه از گیاهان آوندی متعلق به 252 جنس و 62 تیره گیاهی شناسایی شد. بزرگترین تیره‌های گیاهی منطقه از نظر تعداد گونه عبارتند از: Asteraceae (63 گونه)، Fabaceae (32 گونه)، Brassicaceae (28 گونه)، Lamiaceae (25 گونه) و Apiaceae (22 گونه). جنس های Astragalus با 14 گونه، Centaurea، Cousinia و Euphorbia هر یک با 7 گونه، Rosa با 6 گونه و Convolvulus و Silene هر یک با 5 گونه، دارای بیشترین تعداد گونه در منطقه هستند. شکل‌های عمده زیستی منطقه به ترتیب عبارتند از: همی‌کریپتوفیت‌ها (43 درصد)، تروفیت‌ها (28 درصد)، کامه‌فیت‌ها (12 درصد)، ژئوفیت‌ها (11 درصد) و فانروفیت‌ها (6 درصد). درصد بالای همی‌کریپتوفیت‌ها نشان دهنده اقلیم سرد و کوهستانی منطقه است. از نظر پراکنش جغرافیایی، بیشترین سهم مربوط به عناصر ایرانی-تورانی (55/60 درصد) و پس از آن عناصر چند ناحیه‌ای (21/12 درصد) است که نشان می‌دهد منطقه از نظر جغرافیای گیاهی کاملاً تحت تأثیر عناصر فلوریستیک منطقه ایران و توران است. در منطقه قره‌چه گونه‌های Colchicum soboliferum و Ranunculus caucasicus شناسایی و برای نخستین بار از استان خراسان رضوی گزارش شدند.