ارزیابی عملکرد و صفات زراعی برخی ارقام گندم در شرایط کشت دیم و آبی در منطقه دشتستان استان بوشهر

Abstract

تنش خشکی معضل اصلی مناطق خشک و نیمه خشک از جمله استان بوشهر است که بر تولید گندم اثر نامطلوبی دارد. با توجه به کمبود بارندگی و خشکسالی‌های متوالی، مقایسه ارقام گندم به منظور مقایسه صفات در شرایط مشابه کشت از نظر بیشترین عملکرد و متحمل‌ترین نسبت به شرایط تنش خشکی، اهمیت بسیاری دارد. در این پژوهش در سال زراعی 1402-1401 هشت رقم مناسب کشت در دشتستان بوشهر شامل چمران، کوهدشت، دهدشت، کریم، قابوس، ساورز، مهرگان و آفتاب با دو روش کشت آبی و دیم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی بررسی و از نظر صفات مختلف زراعی مقایسه شدند. مقایسه صفات مختلف با دو روش کشت، نشان دهنده تأثیر نامطلوب تنش بر ارقام مورد بررسی و وجود برهمکنش تنش و رقم در مورد بسیاری از صفات بود. با این‌حال در مورد طول برگ پرچم و تعداد برگ در بوته، هر چند در دو محیط کشت تفاوت آماری وجود نداشت اما میزان قدرمطلق آن در شرایط دیم بیشتر بود. متوسط میزان عملکرد ارقام گندم در شرایط کشت آبی، 5/2938 و در شرایط کشت دیم 6/1347 کیلوگرم در هکتار بود. با بررسی صفات مرتبط با عملکرد و اجزای آن، در شرایط کشت آبی، ارقام چمران، مهرگان و آفتاب وضعیت مطلوبی داشتند. عملکرد ارقام چمران، مهرگان و آفتاب در کشت آبی به ترتیب 7/3589، 1/3539 و 8/3315 کیلوگرم در هکتار بود. رقم کوهدشت از نظر بیشتر صفات مرتبط با عملکرد و اجزای آن شامل تعداد پنجه بارور، تعداد سنبلچه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه در بوته و عملکرد در هکتار به عنوان بهترین رقم ارزیابی شد. همچنین این رقم در شرایط دیم، مقاومت خوبی از خود نشان داد و ثبات و پایداری عملکرد بهتری داشت.، به گونه‌ای که در مقایسه با کشت آبی، فقط 4/19 درصد کاهش عملکرد نشان داد.