بررسی تغییرات درون‌گونه‌ای جربیل بلوچی (Gerbillus nanus Blanford, 1875) در محدوده استان هرمزگان

Abstract

پژوهش حاضر، به منظور بررسی و مقایسه صفات ظاهری، جمجمه‌ای و دندانی و نیز مطالعه برخی ویژگی‌های بوم‌شناختی گونه جربیل بلوچی (Gerbillus nanus) در سه منطقه (منطقه حفاظت شده گنو، شهرستان میناب و جزیره قشم) واقع در محدوده استان هرمزگان انجام گرفته است. به این منظور، تعداد 41 نمونه جربیل بلوچی با استفاده از تله‌های زنده‌گیر، از گستره زیستگاه‌های سه منطقه یاد شده جمع‌آوری گردید. تمامی نمونه‌های به دست‌آمده از محدوده مطالعاتی صرفاً در ارتفاعات کمتر از 700 متر به دام افتادند. نتایج بررسی‌ها درصد بالای شب‌فعال بودن گونه را نشان می‌دهد. پس از جمع‌آوری نمونه‌ها، تعداد پنج صفت ظاهری و 15 صفت جمجمه‌ای و دندانی برای تمامی نمونه‌های به دست‌آمده اندازه‌گیری و در ادامه نسبت‌های تمامی اندازه‌ها به طول سر و بدن محاسبه شد. برای بررسی وضعیت نرمال بودن داده‌ها از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده گردید. برای تمامی اندازه‌ها و نسبت‌ها، آمار توصیفی محاسبه شد. نتایج نشان داد که در 12 صفت از 20 صفت بررسی شده، نمونه‌های منطقه حفاظت شده گنو از نمونه‌های دو منطقه دیگر بزرگتر هستند. همچنین در 18 نسبت از 21 نسبت اندازه‌گیری شده نمونه‌های جزیره قشم بزرگتر از نمونه‌های دو منطقه دیگر بودند. این در حالی است که نمونه‌های جزیره قشم در تعداد 14 صفت اندازه‌گیری شده دارای میانگین‌های کوچکتری از دو منطقه دیگر هستند. به منظور نشان‌دادن اختلاف‌های معنی‌دار میان اندازه‌ها و نسبت‌های به‌دست آمده جمعیت‌های سه منطقه از آنالیز One-Way ANOVA استفاده گردید. در ضمن، برای مقایسه میانگین‌های گروه‌ها از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج این تحلیل‌ها نشان داد که تعداد شش صفت از 20 صفت اندازه‌گیری شده و 14 نسبت از 21 نسبت مورد بررسی در میان جمعیت‌های سه منطقه دارای اختلاف‌های معنی‌دار هستند. در مجموع، نتایج مطالعه حاضر احتمال وجود تغییرات درون‌گونه ای را در جمعیت‌های سه منطقه تأیید می‌کند.