تفسیر ساختاری و پیش نشانگری در زلزله اهر-ورزقان بر اساس مطالعه تطبیقی داده های لرزه ای و GPS

Abstract

یکی از پارامترهای بسیار متداول در مطالعات زلزله شناسی، مقدار b است که بیانگر توزیع اندازه زمین لرزه‌های یک منطقه است. پارامتر b در واقع شیب رابطه گوتنبرگ-ریشتر است که مرتبط با ساختار زمین ساختی منطقه بوده و وابسته به تنش موجود در منطقه است. در این مطالعه به بررسی تغییرات مکانی و زمانی مقدار b قبل و بعد از زلزله اهر ورزقان در ناحیه زمین ساختی شمال‌غرب ایران و تطبیق آن با داده‌های GPS پرداخته شده است. این تغییرات با استفاده از نرم افزار Zmap به نقشه در آمد. نقشه تغییرات مکانی مقدار b نشان می‌دهد رومرکز زوج لرزه‌ها در منطقه پر تنش (مقدار b پایین) واقع شده که احتمالا از نظر ساختاری متفاوت با مناطق اطراف است. تغییرات زمانی مقدار b نیز نشان دهنده کاهش شدید و ناگهانی این پارامتر حدود چند روز قبل از زلزله است. همچنین سری‌های زمانی ایستگاه‌های GPS در مناطق پر تنش (مقدار b پایین) مدتی قبل از رخداد اصلی دچار تغییرات ناگهانی و محسوسی شده‌اند. در صورت پایش مستمر و دقیق، داده‌های لرزه‌ای و GPS در کنار هم می-توانند بعنوان پیش نشانگر رخداد اصلی مورد توجه قرار بگیرند. در تطبیق با الگوهای جابجایی و سری‌های زمانی داده‌های GPS و نیز برداشت‌های صحرایی انجام شده، یک ساختار خم فشاری بعنوان ساختار مسبب زمین‌لرزه در منطقه پیشنهاد می‌گردد. الگوی ساختاری معرفی شده می‌تواند به ارزیابی خطر لرزه‌ای در مناطق محتمل برای شکستگی‌های آتی کمک کند.