بررسی اثر تاریخ کشت و کودهای زیستی بر عملکرد و خصوصیات زراعی گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L.) تحت تنش شوری

Abstract

سابقه و هدف: زنیان یکی از گیاهان دارویی مهم تیره چتریان است که از اسانس آن در صنایع دارویی و آرایشی بهداشتی استفاده می‌شود. شوری خاک به دلیل جلوگیری از جذب آب و عناصر غذایی به درون گیاه یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان زراعی محسوب می‌شود. استفاده از کودهای زیستی با بهره‌گیری از باکتری‌های محرک رشد گیاه یکی از راهکارهای مؤثر در کاهش اثرات سمی ناشی از شوری بالا در رشد گیاهان به شمار می‌روند. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی تأثیر تاریخ‌های کاشت مختلف و کودهای زیستی بر عملکرد دانه و شاخص‌های زراعی گیاه دارویی زنیان تحت تنش شوری انجام گرفت.مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تأثیرکودهای زیستی بر عملکرد دانه و شاخص‌های رویشی گیاه دارویی زنیان در شرایط اقلیمی کاشمر دو آزمایش جداگانه در مزرعه و گلخانه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کاشمر اجرا شد. آزمایش مزرعه‌ای بصورت طرح اسپلیت پلات با کاربرد دو عامل که عامل اول شامل تاریخ کاشت در دو سطح (26 اسفند، 27 فروردین)، عامل دوم شامل کود زیستی در 8 سطح (شاهد، ازتوبارور1، فسفاته بارور2، پتابارور2، ترکیب کودی ازتوبارور1 + فسفاته بارور2، ترکیب کودی ازتوبارور1+ پتابارور2، ترکیب کودی فسفاته بارور2+ پتاباورر2، ترکیب کودی ازتوباور1+ فسفاته بارور2+ پتابارور1) می‌باشد. آزمایش دوم بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل کود زیستی در 8 سطح (شاهد، ازتوبارور1، فسفاته بارور2، پتابارور2، ترکیب کودی ازتوبارور1 + فسفاته بارور2، ترکیب کودی ازتوبارور1+ پتابارور2، ترکیب کودی فسفاته بارور2+ پتاباورر2، ترکیب کودی ازتوباور1+ فسفاته بارور2+ پتابارور1) و تنش شوری در 3 سطح (صفر، 4 و 8 دسی زیمنس بر متر) بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد که تنش شوری صفات درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول گیاهچه را به طور معنی‌داری کاهش داد. کاربرد کودهای زیستی بصورت تلفیقی نسبت به شاهد بهترین تأثیر را بر این صفات داشت. همچنین تیمار عدم کاربرد کود زیستی و در شرایط تنش شوری 8 دسی زیمنس بر متر صفات فوق دارای کمترین مقدار بودند. همچنین تیمار ترکیبی ازتوبارور1+ پتابارور2 + فسفاته بارور2 توانست به طور معنی‌داری عملکرد محصول و ارتفاع بوته را بهبود بخشد. مطالعات نشان داد که بهترین تاریخ کاشت برای صفات ارتفاع بوته، تعداد شاه فرعی، تعداد چتر، وزن هزاردانه و عملکرد دانه در تاریخ کشت 26 اسفند در مقایسه با 27 فروردین بدست آمد.نتیجه‌‌گیری: به طور کلی می‌توان گفت کاربرد کودهای زیستی بصورت تلفیقی می‌تواند تأثیر مخرب تنش شوری در گیاه دارویی زنیان را کاهش دهد و همچنین در شرایط مزرعه‌ای عملکرد دانه را به طور محسوسی افزایش دهد.واژه‌های کلیدی: تنش شوری، درصد جوانه‌زنی، زنیان، عملکرد دانه، کودهای زیستی