تحلیل الگوی نامناسب تقسیمات کشوری بر تخریب اکوسیستم‌های طبیعی (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبریز بختگان و طشک)

Abstract

چگونگی مدیریت و سازماندهی سیاسی فضا در قالب تقسیمات کشوری نقش مهمی در مدیریت قلمروهای طبیعی و پیوندهای اکوسیستمی آنها دارد. تطبیق‌نداشتن مرزبندی‌های سیاسی–اداری با عوارض طبیعی منطقه‌ها به‌ویژه مرزها و محدوده‌های حوضه‌های آبریز یکی از عوامل مهم تهدید پیوندهای اکوسیستمی منطقه‌هاست. با‌توجه به این امر در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی–تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای تأثیرات چگونگی سازماندهی سیاسی فضا در قالب تقسیمات کشوری و تغییرات آن بر اکوسیستم حوضۀ آبریز دریاچۀ بختگان و طشک به‌عنوان دومین دریاچۀ بزرگ کشور بررسی شده است. نتایج نشان داد که تغییرات مکرر و غیر‌اصولی تقسیمات کشوری در قالب ایجاد واحدها و شهرستان‌های جدید به‌ویژه در منطقه‌های بالادستی حوضه باعث افزایش تعداد قلمروهای سیاسی–اداری، حاکم‌شدن رویکرد توسعه‌بخشی در‌سطح حوضه، افزایش بازیگران محلی، عبور جریان‌های آبی از قلمروهای سیاسی-اداری متعدّد، گسترش تنش‌های هیدروپلیتیکی، امکان‌پذیر‌نبودن مدیریت یکپارچۀ حوضه، از بین رفتن همگنی‌های طبیعی و تطبیق‌نداشتن مرزهای طبیعی حوضه با مرزهای سیاسی-اداری شده که چنین شرایطی در گسترش بهره‌برداری از منابع آبی در‌سطح قلمروهای بالادستی حوضه بدون توجه به پیوندهای زیست‌محیطی و اکوسیستمی آن با دریاچۀ مطالعه‌شده و در‌نتیجه خشک‌شدن آن مؤثر بوده است.