ارزشهای حاکم بر خانواده ایرانی و تغییرات آن؛ 1379-1398 (فراتحلیل یافته‌های پیمایش های ملی)

Abstract

در دنیای امروزی که ارزش‌های اجتماعی- اخلاقی دچار دگرگونی شده، ارزش‌های پذیرفته‌شده خانواده نیز از این روند متأثر و به-چالش کشیده شده‌اند. ازآنجاکه ارزش‌ها تعیین‌کنندة امور مطلوب و مشروعیت‌بخش هنجارها هستند، پیامد تغییرِ آنها جابه‌جایی اولویت‌ها و ترجیحات افراد است. مقاله حاضر، با بررسی این موضوع در ایران سعی دارد به این پرسش‌ها پاسخ دهد که ارزش‌های مورد توافق خانواده ایرانی کدام‌اند؟ چه تغییراتی را در دهه‌های اخیر تجربه کرده‌اند؟ و دگرگونی آنها در چه جهتی بوده است؟ برای پاسخ به پرسش‌های فوق، سعی شده با تحلیل ثانویه یافته‌های پیمایش‌های ملی پاسخ مناسبی را برای پرسش‌های یادشده ارائه کند.نتایج نشان می‌دهد که برخلاف ادعاها مبنی بر فروپاشی خانواده یا رشد فردگرایی خودخواهانه در خانواده ایرانی، یافته‌های پیمایش-های ملی چنین تصویری را ارائه نمی‌کنند و نشان می‌دهند که خانواده واجد جایگاهی بسیار مهم در اذهان اعضا بوده و محور اصلی شبکه‌سازی حمایتی را تشکیل می‌دهد. اما برخی از تعهدات و مسئولیت‌های سابقاً اخلاقی در میان نسل‌های جوان‌تر در حال کم‌رنگ شدن است. همچنین، باوجود فردی شدن و سنت‌زدایی در خانواده، شاهد استمرار و پایداری بیشتر سنت‌ها در عرصه خانواده هستیم.