بررسی ابعاد جامعه‌شناختی انضباط اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن

Abstract

چکیده هدف مقاله حاضر شناسایی ابعاد یا مؤلفه‌های انضباط اجتماعی از دیدگاه جامعه‌شناسی و بررسی عوامل مؤثر بر آن است؟ روش تحقیق در این مقاله پژوهشی، کیفی بوده لیکن از تکنیک تحلیل داده‌های ثانویه نیز بهره برده است. از میان مقالات مختلفی که طی دو دهه اخیر در ایران در ارتباط با انضباط اجتماعی به رشته تحریر درآمده، نویسنده بیست مقاله پژوهشی را که به صورت پیمایشی و به طور مستقیم به موضوع انضباط اجتماعی پرداخته، مورد کندوکاو قرار داده است. به طور خلاصه، انضباط اجتماعی، جامعه‌پذیر نمودن رفتارها برای دستیابی به اهداف مشترک و جمعی در جامعه تعریف شده که بر اساس آن افراد با رعایت و پای‌بندی به هنجارهای اجتماعی در جامعه، نظم اجتماعی جدیدی را تولید می‌کنند. بنابراین، انضباط اجتماعی، استاندارد نمودن رفتارهای جامعه در جهت دستیابی به نظم اجتماعی جدید در جامعه تعریف می‌شود. مؤلفه‌ها یا ابعاد اصلی انضباط اجتماعی در جامعه به ترتیب شامل هنجارهای اخلاقی، دینی، قانونی و هنجارهای ترافیکی است. عواملی که بر انضباط اجتماعی در جامعه اثرگذار است به ترتیب اولویت از سطح کلان انتزاعی به سطح خرد عینی شامل عوامل فرهنگی، اجتماعی، سازمانی و خانواده است. بدین ترتیب با بهره‌گیری از نتایج تحلیل محتوای کیفی بیست مقاله پژوهشی، الگوی نظری ابعاد جامعه‌شناختی انضباط اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن استنتاج شد. گفتنی است از میان بیست مقاله، ده مقاله به عامل سازمانی پنج مقاله به عامل فرهنگی، سه مقاله به عامل اجتماعی و دو مقاله به عامل خانوادگی مؤثر بر انضباط اجتماعی پرداخته‌اند.