بررسی تطبیقی بازنماییِ جنایت علیه بشریّت در «سوگنامۀ حلبچه» از کاکۀ فلّاح و «سوگنامۀ کَفَرقاسم» از توفیق أمین زیّاد

Abstract

کاکۀ فلّاح و توفیق زیّاد از شعرای معاصر هستند که بخش زیادی از دوران زندگیشان در سایۀ رژیم بعثِ عراق و رژیم صهیونیستی سپری شد و شاهد جنایت و کشتار بر ضدّ مردم خود و رنج مردم کُرد و عرب بودند. در چنین شرایطی، دو شاعر به‌مثابۀ شعرای متعهّد، سروده‌هایشان را به آینۀ تمام‌نمای رنجهای مردم و جنایت‌های رواداشته‌شده بر آنان از سوی دولت‌های توتالیتر تبدیل کرده و روایتگر عذاب‌های مردمِ بی‌بهره از حقّ زندگی و آزادی در اَراضی اِشغالیِ اقلیم کردستان و فلسطین گشته‌اند. از آن‌روی که تاکنون جستار مستقلّی به بررسی تطبیقیِ جنایت علیه بشریّت در سروده‌های کاکۀ فلّاح و توفیق زیّاد نپرداخته است، نگارنده بر آن‌‌ است تا به تحلیل تطبیقیِ جنایت علیه بشریّت در سروده‌های دو شاعر بپردازد. مسألۀ بنیادین پژوهش حاضر این است که جنایت علیه بشریّت، چگونه و در چه قالبهایی در سوگنامه‌های دو شاعر، نمود یافته و با چه مفاهیمی پیوند خورده است؟ جهت بررسی این مسأله، نگارنده از روش توصیفی‌ـ تحلیلی و تطبیقی مُبتنی بر بررسی جامعه‌شناختیِ بُن‌مایه‌های سروده‌هایِ دو شاعر بهره گرفته‌ است. سیطرۀ خون و تاریکی و مرگ، کشتار مردم غیرنظامی و توحّش و بربریّت از پُربسامدترین نمودهایِ جنایت علیه بشریّت در سرزمین دو شاعر است که در سروده‌هایشان بازنمایی شده است. تصویر دردمندیِ ناشی از کشتار و جنایت در شعر کاکۀ فلّاح، اِلقاکنندۀ رنجی جانکاه‌تر از سرودۀ توفیق زیّاد است؛ زیرا مفهوم جنایت علیه بشریّت در مرثیۀ کاکۀ فلّاح برآمده از قتلِ عامی چندهزار نفره است که گستره‌ای بسیار وسیع‌تر از جنایت را نسبت به کشتارِ کَفَرقاسم شامل می‌شود.