معرفی الگوی مدیریت سنتی بر مراتع جنگل های هیرکانی بخش بندپی شرقی بابل

Abstract

قبل از ملی شدن جنگل ­ها و مراتع در سال 1341، عشایر به ­طور عرفی در مراتع ییلاقی، میان ­بنـد و قشلاقی حق چرا داشتند و عواید بهره­ برداری از هر مرتع به عشیره خاصی تعلق می ­گرفت. در آن دوره، مالکیت مراتع در اختیار مالکین روستاها و خوانین عشـایر قرار داشت که یا رأساً از آن بهره­ برداری می­ کردند و یا با عقد قراردادهای اجاره و دریافت مبلغی به­ عنوان حق علفچر، مراتع مازاد بر نیاز خود را به سایر دامداران، از جمله عشایر واگذار می­ کردند. با ملی شدن مراتع، مدیریت بومی آن از بین رفت و از آن پس، واحدهای دولتی با عناوین مختلف متولی ایـن منبـع عظـیم ملـی شدند، بی آن که هرگز بتوانند سازمان از هم پاشیده مدیریت سنتی را به ­نحوی دیگر جایگزین کنند. این الگوی مدیریتی در منطقه بندپی شرقی علیرغم تحولات عمیقی که در 6 دهه گذشته در کشور بوقوع پیوسته، توانسته است همچنان ساختار عملکردی خود را حفظ کند. این مقاله با استفاده از روش تحقیق کیفی و حضور مستمر روزانه در ایام هفته در یک بازه زمانی 2 ساله در بین طوایف و تیره­ های موجود منطقه به انجام رسیده است. در این مقاله کوشش شده تا با شناخت زوایای پنهان و پیدای این الگوی مدیریتی نسبت به احیای این الگو در سایر مراتع استان اقدام نمود. نتایج این تحقیق نشان داده که این الگوی سنتی در کنترل زمان ورود و خروج دام، تعداد دام ورودی، زمان ورود به مراتع و حفظ توان اکولوژیکی مراتع زیراشکوب و غیرمشجر این منطقه نقش تعیین ­کننده­ ای دارد.