ارزیابی نقش اکوتوریسم در توسعه‌ی مناطق روستایی (مطالعه‌ی موردی: دهستان اورامان‌تخت-شهرستان سروآباد)

Abstract

اکوتوریسم شکلی از گردشگری دوران پست‌مدرنیسم به­شمار می‌آید که با ساختارهای اقتصادی-اجتماعی جوامع محلی رابطه‌ی نزدیکی دارد و نقش مهمی در توسعه‌ی مناطق روستایی از طریق ایجاد فرصت‌های شغلی و منابع درآمدی و نظایر آن ایفا می‌کند و به­عنوان ابزار قدرتمندی برای حفاظت از تنوع زیستی و فرهنگ‌های محلی مطرح است. هدف این مطالعه، شناخت نقش اکوتوریسم در توسعه‌ی سکونتگاه‌های روستایی دهستان اورامان‌تخت، از توابع شهرستان سروآباد در استان کردستان است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که برای تبیین موضوع و نتایج آن، از روش­های توصیفی‌-‌تحلیلی مبتنی بر مطالعه‌ی میدانی و تکمیل پرسش‌نامه بهره گرفته شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق، پنج روستای دارای سکنه‌ی دهستان اورامان‌تخت است که از بین 1228 خانوار ساکن در آن حجم نمونه از طریق فرمول کوکران، تعداد 274 مورد به­عنوان نمونه انتخاب گردید. روایی گویه‌ها با بهره‌گیری از روش پیش‌آزمون و پانل متخصصان بررسی شد و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ به میزان 768/0 محاسبه گردید. برای تحلیل کمی داده‌ها از آزمون‌های آماری نظیر آزمون t تک‌نمونه­ای، آزمون رتبه‌ای فریدمن، کای دو، رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که میانگین عددی همه‌ی مؤلفه‌ها بالاتر از میانگین طیف لیکرت است و تفاوت همه‌ی مؤلفه‌ها از مطلوبیت عددی مورد آزمون به شکل مثبت ارزیابی و برآورد شده است. علاوه بر این، نتیجه‌ی تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان می‌دهد که بیشترین میزان تأثیر مستقیم اکوتوریسم در ابعاد اقتصادی (550/0) و کالبدی (371/0) توسعه‌ی روستایی است و کمترین آن نیز به مؤلفه‌ی زیست‌محیطی (269/0) اختصاص دارد. از طرفی دیگر، نتایج تحلیل مسیر نشان می‌دهد که بیشترین اثر کلی مربوط به مؤلفه‌های اقتصادی (858/0) و کمترین اثر کلی به مؤلفه‌ی کالبدی (371/0) اختصاص دارد.