ارزیابی عوامل مدیریتی مؤثر برخلاء عملکرد پنبه در شرایط آب و هوای معتدل نیمه خشک با روش تحلیل مقایسه کارکرد(CPA). (مطالعه موردی: غرب استان گلستان)

Abstract

سابقه و هدف: برآورد میزان خلاء عملکرد و تعیین عوامل به وجود آورنده آن مستلزم به‌کارگیری روش‌های مناسب می‌باشد. روش تحلیل مقایسه کارکرد (CPA) به عنوان یکی از روش‌های کمی‌کردن خلأ عملکرد، گزینه مناسبی است که با استفاده از رگرسیون چندگانه به روش گام به گام می‌تواند محدودیت‌های اصلی عملکرد را شناسایی و در جهت حذف یا کاهش این عوامل کاهنده عملکرد اقدام نماید.مواد و روش‌ها: در این تحقیق از روش تحلیل مقایسه کارکرد (CPA) به منظور بررسی عوامل مدیریتی محدودکننده عملکرد پنبه و برآورد خلاء عملکرد آن در غرب استان گلستان (شهرستان‌های کردکوی و بندرگز) استفاده شد. تمامی داده‌های مربوط به مدیریت زراعی از مرحله کاشت تا برداشت محصول (متغیر‌های کمی و کیفی) به صورت مراجعه حضوری و گفتگوی مستقیم جمع‌آوری شد. از اطلاعات جمع‌آوری شده از پایش مزارع پنبه در نهایت 9 متغیر انتخاب شدند که رابطه تمامی این متغیرها و عملکرد واقعی به دست آمده از مزارع با استفاده از رگرسیون گام به گام در نرم افزار SASمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت با استفاده از معادله تولید به دست آمده و مقادیر مؤلفه های مدل، سهم هر یک از عوامل محدودکننده در ایجاد خلأ عملکرد مشخص شد.یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که از 82 متغیر مدیریت زراعی مزارع پنبه در منطقه، مدل نهایی عملکرد شامل 9 متغیر مستقل بود. این متغیرها عبارت بودند از تاریخ کاشت، مصرف نیتروژن خالص، مصرف فسفر خالص، نیتروژن، زمان گلدهی، محلول پاشی با عناصر ضروری گیاه، حجم آب آبیاری، خسارت آفت، آبیاری زمان جوانه زدن و آبیاری زمان جوانه زدن. این عوامل به عنوان عوامل اصلی محدودکننده عملکرد پنبه در غرب گلستان شناسایی شدند. شکاف عملکرد 3119.5 کیلوگرم در هکتار محاسبه شد که تفاوت بین میانگین عملکرد واقعی (1988.48 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بهینه (5108 کیلوگرم در هکتار) برآورد شده توسط مدل است. عواملی مانند مصرف نیتروژن، محلول پاشی عناصر ضروری، حجم آبیاری و زمان آبیاری در زمان جوانه زدن (به‌ترتیب 8/283، 2/267، 3/177 و 3/175 کیلوگرم در هکتار) بیشترین سهم و بترتیب معادل (30، 19، 15 و 10 درصد). در ایجاد خلاء عملکرد داشتند.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج، به‌نظر می‌رسد با اجرای شیوه‌های مؤثر مدیریت مزرعه و کنترل عوامل کلیدی محدودکننده عملکرد پنبه، می‌توان خلاء (61 درصد) مشاهده‌شده در مناطق مورد مطالعه را کاهش داد و عملکرد پنبه را به‌طور چشمگیری افزایش داد.