اسقاط حق شکایت از رای؛ نقدی بر رای وحدت رویۀ شمارۀ 819 هیأت عمومی دیوان عالی کشور (1401/01/16)

Abstract

همه اشخاصی که رای به ضرر آن‌ها است در صورتی که حق خود را ساقط نکرده باشند برابر قاعده «مغلوبیت» حق شکایت از رای را دارند، در مواردی محکوم‌علیه حق انتخاب چند شیوه شکایت از رای را دارد و ممکن است در مهلت یک شیوه شکایت از رای شیوه دیگری را انتخاب کند که هنوز مهلت آن نرسیده است مانند در مهلت واخواهی شیوه تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی درپیش گیرد و یا در مهلت تجدیدنظرخواهی شیوه فرجام‌خواهی را درپیش گیرد. در این صورت این پرسش پیش می‌آید که آیا از نظرگاهِ حقوق آیینی این امر قابل پذیرش است یا خیر؟ دیوان عالی در رای وحدت رویه شمارۀ 819 به تاریخِ 16 فروردین 1401 خورشیدی در خصوص رایی که محکوم‌علیه در مهلت تجدیدنظرخواهی درخواست فرجام‌خواهی داشته فرجام‌خواهی را به درستی مورد پذیرش قرار داده و بنابراین تکلیف کرده که شعبه‌های دیوان عالی کشور برخلاف رویه غالب زمان صدور رای وحدت رویه، فرجام خواهی را به تجدیدنظرخواهی توصیف نکنند. این رای مورد نقد برخی است و افزون بر آن زوایای دیگری نیز دارد و اصلی‌ترین پرسش در مورد اسقاط ضمنی حق شکایت از یک شیوه و در پیش گرفتن شیوۀ دیگری و نیز استفاده وحدت ملاک آن در موارد مشابه است.