قرارداد اجتماعی خاورمیانه‌ای (ماهیت، امکان و نحوه‌ی وجود)

Abstract

مقاله کوششی است در صورتبندی یک روایت خاورمیانه‌ای قرارداد اجتماعی. استدلال نویسنده آن است که همگام با تحوّلات کالایی، حرکت آگاهی در تاریخ و به تبع آن، دگرگونی ساختاری حوزه‌ی عمومی در اُفق جوامع خاورمیانه، به‌تدریج لحظه‌ای در تاریخ هر یک از این جوامع فرا می‌رسد که در آن لحظه، نوعی توازن میان قدرت نخبگان سیاسی و نیروهای اجتماعی شکل می‌گیرد. نویسنده این لحظه‌ی خاصّ تاریخی را لحظه‌ی اضطرار قدرت، وضعیت استثناءِ خاورمیانه‌ای و زمان تولّد سوژگی در خاورمیانه نامیده و بر این باور است که به موازات نزدیک شدن به این لحظه و وضعیت خاصّ، نخبگان قدرت و نیروهای اجتماعی، در دو راهیِ تاریخی مسیر خشونت‌بار انقلاب/ جنگ و مسیر صلح‌آمیز قرارداد اجتماعی قرار می‌گیرند. وی با تاکید بر پیش‌بینی ناپذیری رفتارها در این لحظه و وضعیت حادّ، در ادامه موجّه‌ترین مسیر را قرارداد اجتماعی جدید خاورمیانه‌ای دانسته و ماهیت، شرایط امکان، نحوه‌ی وجود، منافع و موانع آن را به‌ویژه در جوامع هیدروکربنی خاورمیانه شرح داده است.