پژوهشی درباره جایگاه کُردهای جزیره و دیاربکر در حکومت آق‌قویونلو

Abstract

اتحادیه آق‌قویونلو از جمله حکومت‌هایی بود که باخاستگاه عشایری در ایران روزگار پس از سقوط ایلخانان در منطقه دیاربکر نشو نما یافته و برای مدتی نیز موفق به سلطه در نواحی مرکزی شدند. از سویی کُردها به‌عنوان جمعیت غالب در مناطق جزیره و دیاربکر، همچون ترکمانان هویتی عشیرتی و ساختاری قبیله‌ای داشته و در پیوند با حکومت آق قویونلو در آن مقطع تاریخی نقش سیاسی مؤثری ایفا کردند.<br />از آنجایی که قبایل کُرد در تحولات سیاسی این روزگار تأثیر‌گذار بودند، می‌توان این پرسش را مطرح کرد که نقش سیاسی کُردها در مناسبات قدرت میان حکومت آق‌قویونلو و رقبای سیاسی ایشان چه بوده است؟ چه عواملی در واگرایی و همگرایی آنها در پیوند با این قدرت فائقه تاثیرگذار بوده است؟<br />نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که قبایل کُرد در دولت آق‌قویونلوها، نقش فعالانه‌ای داشته و سیاست بهره جویانه‌ای را پیش گرفتند و موفق شدند تا با برقراری ارتباط حسنه با آق قویونلوها در تشکیلات حکومتی و مناصب نظامی آنها جایگاه قابل توجهی بدست آورند. قدرت‌های محلی کُرد در منطقه با توجه به قدرت و نیروی نظامی و سیاسی ایشان، در اتحادیه آق‌قویونلو به کار گرفته شدند و در تأسیس، تحکیم و توسعه این حکومت به اندازه چشم‌گیری تأثیر داشتند. همچنین عناصر مختلفی از جمله دوری جغرافیایی به مرکز قدرت آق‌قویونلو و نیز میزان توان نظامی و سیاسی ایشان در واگرایی و همگرایی ایشان تأثیر گذار بوده است.