جداسازی و شناسایی سودوموناس‌های فلورسنت ریزوسفر خیار و ارزیابی توان آنتاگونیستی آن‌ها به‌عنوان عوامل کنترل بیولوژیک

Abstract

سودوموناس‌های فلورسنت گروه مهمی از باکتری‌های محرک رشد به‌شمار می‌آیند که می‌توانند به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم رشد گیاهان را بهبود بخشیده و یا عوامل بیماری‌زای گیاهی را محدود و یا سرکوب نمایند. هدف از این پژوهش دستیابی به‌جدایه‌های فلورسنت آنتاگونیست مؤثر علیه بیماری لکه زاویه­ای در ریزوسفر خیار بود. برای انجام این تحقیق، طی سال‌های 92-1391، 120 جدایه‌ی باکتریایی از ریزوسفر خیار در مناطق مختلف استان همدان جداسازی شد که در این میان 25 جدایه به‌لحاظ فنوتیپی به دو گونه‌ی <em>Pseudomonas</em> <em>fluorescens</em> و <em>P</em>. <em>putida</em> تعلق داشت. سپس، در شرایط آزمایشگاه، علاوه بر تأثیرآنتاگونیستی­ جدایه­ها در مقابل <em>Pseudomonas</em> <em>syringae</em> pv. <em>lachrymans</em> (عامل بیماری لکه زاویه­ای خیار)، برخی ویژگی‌های تحریک­کنندگی این جدایه­ها نیز بررسی شد. براساس بررسی­های آزمایشگاهی، پنج جدایه‌ی (BSU390، BSU630، BSU205، BSU161 و BSU391) با قطر هاله بازدارندگی بیشتر از هفت میلی­متر، برای بررسی­های بعدی در شرایط گلخانه­ای انتخاب شد. محدوده‌ی قطر هاله بازدارندگی برای این پنج جدایه از 66/7 تا 22 میلی­متر مشخص شد. همچنین در این ارزیابی، اثر جدایه­های باکتریایی در کنترل توسعه‌ی بیماری از طریق تعیین سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و افزایش بیوماس گیاه خیار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی گلخانه­ای نشان داد که جدایه­های BSU390، BSU205 و BSU630 کارایی بیوکنترلی بالایی دارند. در شرایط گلخانه­ای این جدایه­ها به­تنهایی در مقایسه با گیاه شاهد، در سطح احتمال 5% باعث افزایش ارتفاع گیاه و وزن خشک گیاه شدند. ازاین‌رو، جدایه­های BSU390، BSU205 و BSU630 در کنترل بیماری لکه زاویه­ای خیار و افزایش رشد به‌عنوان ریزوباکتری­های محرک رشد یا در مدیریت تلفیقی بیماری پتانسیل استفاده را دارند و لازم است کارایی این جدایه‌ها در شرایط مختلف مزرعه نیز مورد بررسی قرارگیرد.