مدیریت سیستم‎های خاک‌ورزی و کود بر عملکرد دانه و شاخص‌های کارایی نیتروژن کلزا در خاک شنی تحت شرایط تنش خشکی

Abstract

این آزمایش به‌منظوربررسی نقش نظام‌های مختلف خاک‏ورزی به همراه کاربرد کود نیتروژن و ورمی‌کمپوست بر عملکرد دانه و روغن کلزا و همچنین تأثیر آن بر شاخص‎های کارایی نیتروژن در شرایط آبیاری کامل و کم‏آبیاری انجام گرفت.پژوهش به‌صورت کرت‎های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه کرج طی دو سال زراعیاز 1396 تا1398 اجرا شد.سیستم‌های خاک‌ورزی به‌عنوان کرت اصلی در سه سطح شامل بدون خاک‌ورزی، خاک‌‌ورزی حداقل و خاک‌ورزی رایج بودند. کرت‌ فرعی شامل آبیاری در دو سطح (آبیاری معمول و کم آبیاری) و تیمار کودی در چهار سطح ]عدم کاربردکود، کود شیمیایی اوره، کود ورمی‌کمپوست، کود شیمیایی اوره + کود ورمی-کمپوست بودند.در سیستم بدون شخم عملکرد روغن به میزان 22 درصدنسبت به شخم حداقل و 5/21 درصد نسبت به شخم معمول کاهش یافت. عملکرد دانه و روغن درشرایط کاربردتلفیقی کود ورمی‎کمپوست به ترتیب 18 و 17 درصد نسبت به شاهد در شرایط آبیاری معمول و 29 و 32 درصد در شرایط کم آبیاری بیشتر بود. در هر سه‌نظام خاک‌ورزی بیشترین کارایی مصرف نیتروژن در شرایط کاربرد تلفیقی اوره و ورمی‌کمپوست مشاهده شد. در مقایسه با کاربرد ورمی‎کمپوست و اوره به ترتیب در بدون شخم 5 و 1/8 درصد، در شخم حداقل 2/6 و 5/1 درصد و در شخم رایج5/5 و 7/1 درصد میزان کارایی مصرف نیتروژن بیشتر بود. به‌طورکلی، شخم حداقل و جایگزین کردن کود اوره با ورمی‎کمپوست می‌تواند با کاهش هدر رفت نیتروژن، افزایش بهره‌وری نیتروژن و همچنین تعدیل شرایط تنش خشکی منجر به افزایش عملکرد دانه و روغن کلزا شود.