پژوهشی در سنجش عوامل تاثیر گذار بر دیدگاه استفاده کنندگان از فضاهای فراغتی در شهر تهران

Abstract

چکیده

دیدگاه‌های استفاده کنندگان درباره فضای فراغتی، در زمره مهم ترین معیارهای نیاز سنجی و مکان یابی این فضاها است. برنامه‌ریزی برای این نیاز شهروندان در شهر تهران تنها با بررسی امکانات و محدودیت‌ها میسر نیست و نظر شهروندان – که برنامه‌ریزی برای آنها صورت می‌گیرد – نقشی اساسی در آن ایفا می‌کند. شرایط متفاوت مردم و گروه‌های اجتماعی ساکن در شهر خواسته‌های متفاوتی را به وجود می‌آورد که باید در هر برنامه‌ریزی مد نظر قرار گیرد. شناخت دیدگاه‌ها، ویژگی‌ها و نیازهای شهروندان می‌تواند در برنامه‌ریزی فضاهای فراغتی و تفریحی به برنامه‌ریزان شهری کمک کند. به نظر می‌رسد در برنامه‌ریزی برای ایجاد فضای گذران اوقات فراغت در شهر تهران، به عوامل مؤثر بر دیدگاه‌ها و نگرش‌های شهروندان در این باره توجه نمی‌شود. این عدم توجه را می‌توان بعد پنهان و یاحلقه مفقوده برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای فضای فراغتی نامید که یا کاملا به فراموشی سپرده می‌شود و یا به شکلی صوری به آن پرداخته می‌شود. در مقاله پیوست، دیدگاه‌های گروهی از شهروندان تهرانی درباره نوع، توزیع، تنوع، نحوه دسترسی و مشکلات استفاده از فضای فراغتی در مناطق نمونه شهر ارزیابی شده است. شایان ذکر است که الگوها و مدل‌های پیچیده فراوانی برای ارزیابی دیدگاه‌های شهروندان وجود دارد که پرداختن به آنها هدف این پژوهش نبوده است. مدل ورودی این بررسی مدل رابرتز است. با استفاده از این مدل، در این ارزیابی تاثیر سن، تحصیلات، جنس، میانگین اوقات فراغت و کیفیت خدمات ارائه شده در فضاهای فراغتی در میزان نیاز به این فضاها سنجیده و تلاش شده است نقش «تمایل شهروندان به برقراری ارتباطات اجتماعی » از طریق حضور در این فضاها را در« میزان نیاز به این فضاها» ارزیابی نماید. در پایان نیز مدل جدیدی بر اساس یافته‌های پژوهش ازائه شده است. پژوهش از نوع پیمایشی است که در سه منطقه شهر تهران انجام شده و در آن از روش‌ها و پارامترهای متداول ریاضی استفاده برای سنجش عوامل تاثیر گذار بر دیدگاه‌های شهر وندان در باره فضاهای فراغتی استفاده شده است. همچنین، از پرسشنامه به عنوان ابزار جمع آوری دیدگاه‌های شهروندان بهره گرفته شده است. نتایج و یافته‌های این پژوهش حکایت از آن دارد که فضاهای فراغتی مناطق نمونه در سطح نسبتا قابل قبولی قرار ندارند و شهروندان تهرانی، صرف نظر از پایگاه اقتصادی و اجتماعی، برای بهره برداری از امکانات موجود فراغتی شهر با مشکلاتی (از قبیل دشواری دسترسی، گرانی و ...)مواجه هستند. بر این اساس، به نظر می‌رسد مسؤولان شهری باید برای ارتقا، توزیع مناسب و ایجاد فضاهای جدید اقدامات مؤثری را در برنامه کار خود قرار دهند.