بررسی عوامل موثر بر ساختار فضایی شهری و منطقه‌ای با استفاده از روش تحلیل محتوا

Abstract

بیان مسئله: بررسی ساختار فضایی شهر و منطقه‌ای در طول دو دهه اخیر بی‌تردید یکی از پرچالش‌ترین مباحث در این حوزه بوده است. تا به امروز، مطالعات انجام شده بیشتر معطوف بر شناسایی و تحلیل ساختار فضایی و چگونگی توزیع فضایی جمعیت و فعالیت بوده و مطالعات جامع و کاملی مبتنی بر بررسی عوامل موثر بر ساختار فضایی شهری و منطقه‌ای انجام نشده است. هدف: در این راستا، هدف پژوهش، بررسی عوامل و نیروهای محرک موثر بر شکل‌گیری، تغییر و تکوین ساختار فضایی شهری و منطقه‌ای می‌باشد. روش: جهت انجام تحقیق از روش تحلیل محتوا بهره گرفته شده است؛ در گام نخست، پس از مشخص شدن حوزه مطالعه و واژه‌های کلیدی جهت جستجو در پایگاه‌های داده‌ای معتبر- انگلیسی زبان منتشر شده- بین سال‌های 1998 تا فوریه 2019، 66 مطالعه برای بررسی انتخاب گردید. در گام بعدی، تلخیص داده‌ها و کدگذاری انجام و در نهایت عوامل و نیروهای محرک موثر دسته ‌بندی و تحلیل گردید. نتایج و یافته‌ها: نتایج بررسی نشان داد 8 عامل شامل تغییرات جمعیتی و فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی، زیرساخت و تجهیزات، کالبدی و محیطی، نهادی، قوانین و مقررات و جهانی‌شدن و نیروهای محرک متناظر با این عوامل بر ساختار فضایی شهری و منطقه‌ای موثرند. این مقاله بحث می‌نماید که عوامل و نیروهای محرک نه به صورت مستقل و واحد بلکه تحت تاثیر یکدیگر و برآیند برهمکنش آن‌ها بر ساختار فضایی تأثیر می‌گذارد.