ارزیابی آسیب‏ پذیری بافت‏های مسکونی در برابر زلزله و راهکارهای کاهش آسیب‌پذیری (مطالعه موردی: منطقه شش شهرداری تهران)

Abstract

موقعیت جغرافیایی و سابقه لرزه‏خیزی بسیاری از شهرهای ایران، از جمله تهران، توجه به موضوع آسیب‏پذیری از زلزله را در رشته‏ها و تخصص‏های گوناگون ملزم نموده است. برنامه‏ریزی شهری به دلیل ماهیت خود، این مسئله را در بافت‏های شهری مورد بررسی قرار می‏دهد. در همین راستا، پژوهش حاضر با بررسی و مطالعه متون و اسناد مرتبط با زلزله و نقش برنامه‏ریزی شهری در کاهش اثرات آن و همچنین برنامه‏ریزی بافت مسکونی و ابعاد و ویژگی‏های آن، به یک مدل عملیاتی برای سنجش میزان آسیب‏پذیری بافت‏های مسکونی منطقه شش تهران از زلزله دست یافته است. بر مبنای این مدل، معیارهای لازم به منظور بررسی میزان آسیب‏پذیری تعیین گردید. براساس معیارهای یادشده، منطقه شش تهران به تفکیک محله‏های مسکونی مورد بررسی قرار گرفت. سنجش میزان آسیب‏پذیری محلات مسکونی مورد بررسی، بر مبنای مقدار استخراج شده برای معیارهای ارزیابی و با استفاده از روش AHP صورت گرفت. در نهایت، اهداف، راهبردها و سیاست‏های لازم برای کاهش میزان آسیب‏پذیری با توجه به ضریب اهمیت‏های به دست آمده با استفاده از همین روش، به تفکیک محلات 17 گانه مورد بررسی تدوین گردید. براساس نتایج به دست آمده از بررسی‏ها و محاسبات انجام شده در پژوهش حاضر، اتخاذ راهکارهایی در پنج دسته شکل کلی بافت مسکونی (قطعه‌بندی، توزیع کاربری‌ها، همجواری‌ها و...)، فضاهای سبز و باز عمومی، شبکه دسترسی، تراکم جمعیت و کنترل و نظارت بر ساخت‌وساز می‌تواند در ارتقای ایمنی محله‌های منطقه شش در برابر زلزله مؤثر واقع شود.