بررسی تطبیقی قوانین و برنامه‌های توسعه شهری با اصول حکمروایی خوب (با تأکید بر برنامه‌های توسعه شهری تهران)

Abstract

حکمراویی خوب را می‌توان رویکرد، فرایند و شیوه مشارکتی اداره امور عمومی با مشارکت سه بخش دولتی، خصوصی و مدنی تعریف نمود. در سال‌های اخیر در ایران، به طور گسترده از این رویکرد به‌‌ عنوان ضرورت توسعه مدیریت شهری کشور نام برده شده و در موارد متعددی به ارزیابی تحقق آن در اداره امور عمومی شهرها نیز پرداخته شده است. این در حالی است که به ظرفیت‌های موجود آن در قوانین و برنامه‌های توسعه شهری کشور توجه نشده است. اقدمات صورت پذیرفته در این‌خصوص، بیشتر در نفی انفعالی انحصار مدیریت دولتی در اداره کشور و شهرها انجام پذیرفته است. به‌ همین دلیل این تلاش‌ها و اقدامات منجر به تبدیل این رویکرد به گفتمان رایج علمی و اجرایی حوزه مدیریت توسعه شهری در ایران نشد. از این رو این پژوهش در پاسخ به این سئوال اساسی انجام پذیرفت که میزان تطبیق قوانین و برنامه‌های توسعه شهری ایران و شهر تهران با اصول حکمراویی خوب چیست؟ هدف این پژوهش، شناخت و تشریح میزان تطبیق‌پذیری محتوای قوانین و برنامه‌های توسعه شهری ایران و شهر تهران با اصول حکمراویی خوب و کمک به بازنگری مبانی ارزشی، جهت‌گیری‌های دانشی و توسعه مدیریت شهری کشور است. این پژوهش از نوع پژوهش‌های نظری و کیفی می‌باشد که به روش تحلیل محتوایی، مقایسه‌ای و دلفی انجام پذیرفته است. روش دلفی برای نظر‌سنجی و تطبیق نهایی محتوای قوانین و برنامه‌های مورد مطالعه با اصول حکمروایی استفاده شده است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش به روش مطالعات کتابخانه‌ای جمع‌آوری گردیده است. قوانین و برنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش، شامل قوانین توسعه شهری کشور، برنامه‌های توسعه شهری شهر تهران و برنامه‌های سازمانی شورای اسلامی شهر و شهرداری تهران می‌باشد. بر اساس یافته‌های این پژوهش، قوانین و برنامه‌های توسعه شهری ایران با اصول حکمراویی خوب شهری ارتباط دارند، اما به ندرت با آنها منطبق می‌باشند. میزان ارتباط این قوانین و برنامه‌ها با این اصول، از قوانین و برنامه‌های توسعه شهری کشور و شهر تهران به برنامه‌های سازمانی شورای اسلامی و شهرداری بیشتر می‌شود. این قوانین و برنامه‌ها بدون رویکرد حکمروایی و صرفاً با هدف استانداردسازی فنی عملکرد سازمانی مدیریت شهری تدوین شده‌اند.