تحلیل فصلی تنش گرمایی و روند آن در ایران با استفاده از داده‌های ERA5

Abstract

تنش گرمایی با ترکیب عوامل زیست-هواشناسی متعدد تعیین می‌شود و تأثیرات شدیدی بر سلامت انسانی و اکوسیستم دارد. هدف از این پژوهش بررسی الگوی فضایی تغییرات فصلی تنش گرمایی در ایران با استفاده از شاخص شاخص جهانی اقلیم-گرمایی (UTCI) است. برای این منظور از داده‌هایERA5 از سال 1981 تا 2020 استفاده شد. تغییرات تنش گرمایی فصلی با استفاده از تحلیل شیب سن و آزمون من-کندال تصحیح‌شده بررسی شد. همچنین برای درستی‌سنجی داده‌ها سنجه‌های آماری RMSE، PBIAS، NSE و RSR مورد استفاده قرار گرفت. بررسی فصلی شاخص UTCI نشان داد که این شاخص ناهمگونی منطقه‌ای قابل‌توجهی در ایران دارد. افزایش UTCI از شمال به جنوب ایران منجر به افزایش تنش گرمایی می‌شود. پراکنش فضایی پهنه‌هایی که در دوره گرم سال تنش گرمایی ندارند، عمدتاً منطبق با ارتفاعات است. در فصول سرد سال مناطقی با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر در ایران دارای تنش سرمایی خفیف تا متوسط هستند. بررسی روند تنش گرمایی طی چهار دهه گذشته که با آزمون من-کندال تصحیح‌شده مورد بررسی گرفت نشان داد که UTCI در ایران روند غالب افزایشی دارد. شاخصUTCI در فصول بهار و پاییز در ۱۰۰ درصد و فصول زمستان و تابستان به‌ترتیب در 83/99 و 75/99 درصد از کشور روند افزایشی را نشان می‌دهد. بیشینه روند افزایشی معنی‌دار شاخص در سطح 05/0 در فصل بهار 02/98 به‌دست آمده است. به‌همین ترتیب بالاترین مقدار شیب روند متوسط پهنه‌ای کشور نیز با مقدار 52/0 درجه سلسیوس در همین فصل دیده می‌شود که در سطح آلفا ۵ درصد معنی‌دار است.