تحلیل تماتیک خودکشی در شهرستان دره‌شهر با اتکا به روش داده‌بنیاد

Abstract

خودکشی یکی از معضلات اجتماعی است که امروزه با توجه به پیچیده‌تر شدن تعاملات و ارتباطات اجتماعی در بیشتر جوامع رو به افزایش است. پژوهش حاضر مطالعه‌ای کیفی است که به روش تحلیل تماتیک انجام گرفته است. جامعۀ هدف شامل 25 نمونۀ دختر و پسر از شهرستان دره‌شهر است که از فروردین 1395 تا آذر 1400 اقدام به خودکشی داشته‌اند. نمونه‌گیری در این پژوهش از نوع نمونه‌یابی هدفمند (برای گزینش افراد نوجوان و جوان دره‌شهری اقدام‌کننده به خودکشی) بود و تا رسیدن به اشباع ادامه داشت و با 25 نمونه اشباع حاصل شد. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته بود. یافته‌های پژوهش نشان داد که اعتماد اجتماعی ضعیف، ارتباط اجتماعی ضعیف، فقدان حمایت اجتماعی و فقدان حمایت رسمی، مهمترین مؤلفه‌های اجتماعی خودکشی نوجوانان و جوانان دره‌شهری هستند. مؤلفه‌های بنیۀ اقتصادی ضعیف، تجربۀ زیستۀ فقر، تداوم مشکلات اقتصادی، سلامتی در گرو فقر، احساس حقارت از شغل سطح پایین پدر و تجربۀ بد اجتماعی از شغل والدین، از مهمترین مؤلفه‌های اقتصادی مؤثر در خودکشی نوجوانان و جوانان دره‌شهری به شمار می‌روند. نتایج همچنین نشان داد که مهمترین مؤلفه‌های خانوادگی مؤثر بر خودکشی آنان عبارتند از: عدم درک خانواده از مشکلات، ضعف خانواده در مواجهه با مسائل درسی، ضعف خانواده در مواجهه با مشکلات و ازدیاد مشکلات خانوادگی. در نهایت براساس یافته‌ها، نوجوانان و جوانان اقدام­کننده به خودکشی، ناتوانی در حل مشکلات، نداشتن حامی و کسی که بتوانند در هنگام مواجهه مشکلات به او اعتماد کنند، چشم و هم‌چشمی و ضعف اقتصادی، فقر و نداری، مشکلات خانوادگی، بی‌توجهی خانواده و مدرسه به مشکلات دانش‌آموزان و مشکلات ناشی از فرهنگ سنتی و پدرسالارانه را دلایل اقدام به خودکشی خود ذکر کرده‌اند.