کاربرد روش‎های ELECTRE TRI و پارامتریک در ارزیابی تناسب بخشی از اراضی دشت مغان برای کشت ذرت تحت آبیاری بارانی

Abstract

تعیین تناسب اراضی برای نیل به کشاورزی پایدار و حفاظت محیط زیست، بدلیل کاهش زمین­های مستعد در دهه گذشته بسیار مهم و ضروری است. در این تحقیق روش‎های پارامتریک استوری و ریشه دوم و همچنین روش چند معیاره الکتره ترای به منظور ارزیابی تناسب بخشی از اراضی دشت مغان به مساحت تقریبی 12000 هکتار با مطالعه 167 خاکرخ برای کشت ذرت تحت آبیاری بارانی استفاده شدند. پس از نمونه‎برداری، تجزیه نمونه‎ها، رده‎بندی خاک‎ها و استخراج مقادیر ویژگی‎ها با اعمال ضرایب وزنی، نهایتاً 8 ویژگی عمق خاک، آهک، گچ، pH، EC، ESP، شیب و اقلیم با استفاده از روش‎های‎ تجزیه به مؤلفه‎های اصلی و فاصله اقلیدسی برای محاسبات ارزیابی تناسب اراضی انتخاب شدند. وزن‎های معیارها با استفاده از روش ماتریس مقایسه زوجی و مقادیر مرز بین کلاس‎ها و آستانه‎ها در روش الکتره ترای با استفاده از جدول نیازمندی‎ها و داده‎های ویژگی‎های خاک و اراضی تعیین گردیدند. مقایسه آماری میانگین رتبه‎های اختصاص یافته به کلاس‎های تناسب در سطح کل منطقه و گروه‎های بزرگ خاک نشان داد که نتایج هر سه روش با هم اختلاف معنی‎داری داشته و روش الکتره ترای رتبه بهتری به خود اختصاص داده است. آزمون‎های هاتلینگ و ویلکس در تجزیه واریانس چند متغیره دقت تفکیک کلاس‎های تناسب در روش الکتره ترای را با توجه به مقدار P-value آن‎ها مناسب نشان دادند. همچنین مقایسه میانگین مقادیر ویژگی‎های خاک و اراضی بین کلاس‎های تناسب تفکیک شده در روش الکتره ترای با آزمون LSD اختلاف معنی‎دار را نشان داد که حاکی از دقت بالای این روش به دلیل تعیین حدود مناسب انتقالی (مرز بین کلاس‎ها)، مقادیر مناسب آستانه‎ها و وزن‎های ویژگی‎ها و استفاده از روابط و اصول منطق فازی در اجرای فرآیندهای محاسبات می‎باشد.