مدل سازی زمانی تراز آب زیرزمینی با استفاده از روش‌های پایه تحلیل سری‌‌های زمانی (مطالعه موردی: دشت اردبیل)

Abstract

در بیشتر مناطق، منابع آب زیرزمینی سهم عمده­ای در تأمین نیازهای آبی در بخش­های کشاورزی، شرب و صنعت ایفا می­نمایند. محدوده مطالعاتی اردبیل دارای وسعت 7/4804 کیلومترمربع بوده و وسعت دشت اردبیل در این محدوده 820 کیلومترمربع می‌باشد. این آبخوان از طریق نفوذ مستقیم ریزش‌های سطحی، آب برگشتی از مصارف کشاورزی، شرب و صنعت و همچنین ورودی‌های زیرزمینی تغذیه و از طریق برداشت آب زیرزمینی برای مصارف مختلف و نیز خروجی زیرزمینی تخلیه می‌گردد. در این پژوهش، ابتدا روش­های پایه تحلیل سری­های زمانی شامل مدل­های خودبرگشتی(AR)، میانگین متحرک (MA) و ترکیبی از خودبرگشتی و میانگین متحرک (ARMA) بر روی داده­ها اجرا شده و با استفاده از آزمون­های ضریب آکائیک و توابع خودهمبستگی بهترین مدل انتخاب شد. سپس با توجه به همین آزمون­ها و ضرایب، ملاحظه گردید که مدل AR(2) نتایج بهتری نسبت به سایر مدل­ها دارد. در نهایت با استفاده از همین مدل، برای دوره زمانی سی ساله یک پیش­بینی انجام شد. نتایج حاصل از مقادیر پیش‌بینی‌شده به‌وسیله سری­زمانی، نشان می‌دهد که در صورت ثابت ماندن الگوی مصرف و هم‌چنین عدم تغییرات در روند تغذیه سفره در طی سی سال آینده با کاهش حدود 11 متری نسبت به وضعیت فعلی سطح سفره مواجه خواهیم شد. با توجه به محدودیت منابع و افت سطح ایستابی و نیز حساسیت ویژه این منطقه در تأمین آب شرب در سال‌های آینده، تصمیم‌گیری برای مدیریت آب زیرزمینی در این محدوده الزامی است.