تأثیر شیوه‌ خاک‌ورزی بر برخی از شاخص‌های فیزیکی خاک، ویژگی های زراعی و عملکرد دانه سویا در دشت مغان- ایران

Abstract

این تحقیق به­منظور تعیین سیستم خاک­ورزی مناسب به مدت دو سال در کشت تابستانه سویا به­­صورت طرح کرت­های خرد شده نواری (استریپ پلات) با طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی مغان اجرا شد. در این آزمایش، فاکتو اول شخم در سه سطح (شخم با گاوآهن بر گردان­دار و دیسک، شخم با گاوآهن قلمی و دیسک و فقط دیسک) و فاکتور دوم واریته در سه سطح (زان، ویلیامز و L17 ) بودند. درصد رطوبت وزنی خاک، جرم مخصوص ظاهری، شاخص مخروطی و میزان بقایای گیاهی قبل و بعد از کاشت و صفات زراعی مانند عملکرد دانه، درصد سبز کردن، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف و تعداد دانه در غلاف اندازه­گیری شدند. نتایج دو ساله آزمایش نشان داد سیستم­های مختلف خاک­ورزی موجب اختلاف معنی­دار در عملکرد دانه سویا نشد. اما اختلاف ارقام از لحاظ صفات ارتفاع بوته، طول غلاف و تعداد دانه در غلاف در سطح احتمال 1% با یکدیگر معنی­دار بود. نتایج دو ساله این تحقیق بیان­گر آن بود که تفاوت تیمارهای خاک­ورزی از نظر شاخص مخروطی در عمق های 10-0 و20 -10 سانتی­متر معنی­دار ولی در عمق­های 30-20 و40 -30 غیر معنی­دار بود. پایین­ترین و بالاترین میزان شاخص مخروطی در عمق 10-0 به­ترتیب با 54/0 و 60/0 مگاپاسگال در تیمارهای شخم با گاوآهن برگردان­دار به­علاوه دیسک و تیمار فقط دیسک مشاهده گردید. همچنین این دو تیمار خاک­ورزی در عمق 20-10 نیز به­ترتیب با 72/0 و 59/0 مگاپاسگال بالاترین و پایین ترین میزان شاخص مخروطی را داشتند. همچنین اختلاف تیمارها از نظر میزان MWD معنی­دار بود به­طوری­که تیمارهای خاک­ورزی گاوآهن برگردان­دار و دیسک، گاوآهن قلمی و دیسک وتیمار فقط دیسک به­ترتیب با 3/16، 0/13 و 1/10 میلی­متر در سه گروه متفاوت قرار گرفتند. شاخص درصد برگردان بقایای گیاهی با میانگین 41/82 و 83/69 درصد در سال اول و دوم دارای تفاوت معنی­دار در سطح احتمال 1% بود. از طرف دیگر، سه روش خاک­ورزی تأثیری معنی­داری در جرم مخصوص ظاهری و درصد رطوبت وزنی خاک ایجاد نکردند.