ارزیابی روش شاخص آماری در تهیه نقشه حساسیت به وقوع سیل

Abstract

سیل یکی از فجایع موجود در طبیعت بوده که از قدیم الایام اتفاق افتاده است. هدف این تحقیق ارزیابی روش­های شاخص آماری برای تهیه نقشه­ احتمال سیل می­باشد. بدین‌منظور از پارامتر­های طبقات ارتفاعی، شیب، انحنای زمین، شاخص رطوبت توپوگرافی، توان آبراهه، میانگین بارندگی، فاصله از رودخانه، زمین‌‌شناسی و کاربری اراضی در حوضه آبخیز هراز در استان مازندران استفاده گردید. جهت تهیه نقشه کاربری اراضی سال 2013 از تصویر ماهواره Landsat و نرم‌‌افزار ENVI 5.1 و الگوریتم شبکه عصبی استفاده شد. نقشه­های رقومی کلیه پارامتر­ها با استفاده از نرم­افزارهای ArcGIS 10.1 و SAGA GIS 2 با فرمت رستری تهیه شدند. سپس موقعیت جغرافیایی 211 نقطه سیل­گیر در منطقه تهیه گردید. نقاط به‌صورت تصادفی به دو گروه متشکل از 151 نقطه (70%) و 60 نقطه (30%) به‌ترتیب برای واسنجی و اعتبار­سنجی تقسیم شدند. مجموعه نقاط گروه واسنجی به‌عنوان متغیر وابسته و پارامتر­های تأثیرگزار بر سیل به‌عنوان متغیر­ مستقل به‌روش نسبت فراوانی معرفی شدند. سپس احتمال رخداد سیل برای هر کلاس از هر پارامتر­ محاسبه گردید. در نهایت وزن­های به‌دست­آمده برای هر کلاس در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در لایه­های مربوطه اعمال­ گردیده و نقشه­ احتمال سیل منطقه مورد مطالعه به‌دست آمد. دقت پیش بینی این روش در تهیه نقشه‌های حساسیت به وقوع سیل برای حوضه آبخیز هراز 90 درصد می‌باشد. یافته­های این پژوهش حاکی از آن است که تکنیک حاضر به‌منظور پیش­بینی پتانسیل خطر سیل مخصوصا در حوضه­های فاقد آمار، با توجه به دقت بالای مدل می­تواند مفید و قابل اعتماد باشد.