بررسی مکفی بودن بارش‌ در مراحل مختلف فنولوژیکی غلات دیم در اراضی کشاورزی شهرستان گرگان بر پایه روش‌های درون‌یابی کلاسیک و زمین آمار

Abstract

بارندگی یکی از مهم­ترین عوامل اقلیمی است که از تغییر­پذیری زمانی و مکانی بسیار زیادی برخوردار است. تعیین مقدار بارش در هر منطقه در توسعه و مدیریت اراضی کشاورزی، به­خصوص مناطق دیم، نقش قابل توجهی دارد. در این پژوهش به­منظور تخمین و تهیه نقشه تغییرات بارش­های سالانه، فصلی (بهاره و پاییزه) و ماهانه (آبان، آذر، اردیبهشت و خرداد) در اراضی کشاورزی شهرستان گرگان، از روش‌های مختلف درون‌یابی کلاسیک و زمین‌آماری مانند کریجینگ، وزن­دهی براساس معکوس فاصله، تابع پایه شعاعی و چند جمله­ای موضعی استفاده شد. جهت ارزیابی این روش­ها، از شاخص­های اعتبارسنجی میانگین مطلق خطا (<em>MAE</em>) و جذر میانگین مربعات خطا (<em>RMSE</em>) کمک گرفته شدند. نتایج نشان داد که براساس کمینه مقدار شاخص‌های یاد شده، برای تخمین بارش سالانه، بارش بهاره، بارش آبان ­ماه، بارش اردیبهشت­ ماه و بارش پاییزه روش چند­جمله‌ای موضعی بهترین روش است. در تخمین بارش آذر ­ماه و خرداد ماه، روش­های کریجینگ - مدل گوسی و مدل چند­ربعی - تابع پایه شعاعی به­ترتیب بیش­ترین دقت را از خود نشان دادند. روش وزن­دهی عکس فاصله به­دلیل میزان بالای شاخص­های اعتبار­­ سنجی، به­عنوان نامناسب­ترین روش در نظر گرفته شد. نقشه­های تهیه شده انواع بارش­ نشان داد که مقادیر متغیر بارش، از شمال به سمت جنوب شهرستان افزایش یافته و شرایط بسیار مستعدی جهت کشت دیم غلات پاییزه ایجاد می­کنند، اما در مجموع 75/53 درصد و 77/27 درصد از اراضی میانی و شمالی شهرستان، به­ترتیب از نظر میزان بارش خرداد ماه و بارش بهاره برای این محصولات در پهنه مستعد و نیمه­مستعد قرار گرفتند.