بررسی تغییرات ناگهانی و الگوی تغییرات دوره‌ای تبخیر و تعرق مرجع ایران با تحلیل موجک و آزمون t متحرک

Abstract

تحلیل تغییرات زمانی و مکانی تبخیر و تعرق مرجع (ET_o)، امکان شناخت تغییرات آب و هوایی و تأثیر آن روی نیازهای آبی را فراهم می‌کند. در این مطالعه به تحلیل ET_o ماهانه در 19 ایستگاه هواشناسی در اقلیم­های متفاوت با دوره آماری یکسان 42 ساله، طی سال‌های 2003-1961 پرداخته شد. سری‌های زمانی سالانه ET_o به­روش استاندارد پنمن- مانتیث- فائو (FAO-56 PM) تولید شدند و با استفاده از روش‌های آزمون t متحرک و موجک مورلت به­ترتیب به تحلیل تغییرات ناگهانی و بررسی دوره‌ تکرارپذیری در مجموعه داده‌های ET_o پرداخته شد. نقشه‌های توزیع مکانی ماهانه و سالانه ET_o در کل کشور بر اساس روش IDW تولید گردیدند. بر اساس نتایج آزمون t متحرک در سری زمانی ET_o میانگین کل کشوری در طی سال­های 1981، 1982، 1983 و 1984 تغییر ناگهانی در روند سری زمانی رخ داده است و این سال­ها مطابق با روند کلی ET_o مشاهده شده است. بر اساس نتایج آزمون t متحرک در ایستگاه‌های منفرد نیز ملاحظه شد در اغلب ایستگاه­های واقع در اقلیم خشک و نیمه­خشک بیشینه تغییرات ناگهانی، در محدوده سال­های بین 1986-1976 اتفاق افتاده است. بیشینه تغییرات ناگهانی مربوط به ایستگاه خرم­آباد واقع در اقلیم نیمه­خشک است که در آن 21 تغییر ناگهانی اتفاق افتاده و کمینه تغییرات مربوط به ایستگاه­های اصفهان، بیرجند و تهران واقع در اقلیم خشک با سه تغییر ناگهانی است. رویکرد ارائه شده در تحقیق حاضر قابلیت گسترش به مطالعات سری­های زمانی هیدرولوژیکی، خشکسالی و منابع آبی برای استنتاج روند تغییرات ناگهانی و الگوهای دوره­ای و پایش تکرارپذیری آنها را داراست.