اثرات هیدرومالچ و پلی‌آکریل‌آمید بر کنترل رواناب، رسوب و اتلاف عناصر N، P و K خاک در شرایط آزمایشگاهی

Abstract

فرسایش خاک نه تنها به عنوان تهدیدی برای رفاه بشر بلکه تهدید جدی برای حیات او شناخته شده است. جوامع بشری با درک اهمیت این موضوع اقدامات متعددی برای کنترل فرسایش اتخاذ کرده‌اند. پژوهش حاضر روی اثرات شیب، شدت بارندگی و نوع پوشش خاک بر روان‌آب و رسوب حاصله از فرسایش انجام یافته است. 24 آزمایش با استفاده از شبیه‌ساز باران روی نمونه خاک حساس به فرسایش جمع‌آوری شده از منطقه بناب واقع در شمال غرب ایران انجام گرفت. برای هر آزمایش تقریبا 110 کیلوگرم خاک پس از گذراندن از الک 76/4 میلی‌متری در داخل سینی فلوم به ابعاد 1/0×1×1 متر قرار داده شد و مسطح گردید. تیمارهای آزمایش عبارت از دو شیب 5% و 25%، دو شدت بارش 40 و 80 میلی‌متر در ساعت و دو نوع پوشش / اصلاح کننده خاک از جمله هیدرومالچ، پلی‌آکریل‌آمید و خاک بدون پوشش بود. طرح آزمایش به صورت فاکتوریل و بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. در هر آزمایش در طول 30 دقیقه بارش ایجاد شده افزایش حجم رواناب، رسوب و اتلاف عناصر N، P، K خاک در رواناب و رسوب اندازه گیری گردید. هیدرومالچ و پلی‌آکریل‌آمید هر دو در کاهش رواناب و رسوب موثر بودند. هیدرومالچ مقادیر رسوب را عملا حذف و حجم رواناب را حدود 45 درصد کاهش داده است. مصرف پلی‌اکریل‌آمید به مقدار 25 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با هیدرومالچ تاثیر کمتری در کاهش فرسایش خاک داشت، اما نسبت به شاهد مقادیر رسوب را 30 تا 62 درصد، رواناب را 5 تا 8 درصد پایین آورده است. در مورد اتلاف عناصر N، P،K هیدرومالچ و پلی‌آکریل‌آمید با تاثیر مثبتی که در کاهش میزان رسوب و رواناب داشتند بطور معنی‌دار موجب کاهش اتلاف عناصر مذکور ‌شدند.