اثر کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کیفیت دانه آفتابگردان در شرایط تنش خشکی

Abstract

با توجه به اهمیت کاربرد کودهای آلی در کشاورزی پایدار، این آزمایش برای ارزیابی پاسخ گیاه آفتابگردان به کودهای آلی، شیمیایی و تلفیقی تحت تنش موقت رطوبتی در مرحله رشد زایشی به ‌صورت کرت­های خرد شده و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 24 تیمار و 3 تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل S₁: شاهد (آبیاری کامل)، S₂: قطع موقت آبیاری در مرحله گلدهی و S₃: قطع موقت آبیاری در مرحله پرشدن دانه و عامل فرعی شامل F₁: شاهد (عدم استفاده از کود)، F₂: 30 تن در هکتار کود گاوی، F₃:20 تن در هکتار کود گوسفندی، F₄: 10 تن در هکتار کود مرغی، F₅: کود شیمیایی N، Pو K توصیه شده، F₆: 15 تن در هکتار کود گاوی+ نصف کود شیمیایی توصیه شده، F₇: 10 تن در هکتار کود گوسفندی+ نصف کود شیمیایی توصیه شده، F₈: 5 تن در هکتار کود مرغی+ نصف کود شیمیایی توصیه شده بودند. نتایج نشان داد تنش خشکی باعث کاهش عملکرد و وزن صد دانه و افزایش درصد پوکی دانه­ها گردید اما بر قطر طبق، قطر ساقه و ارتفاع گیاه اثر معنی­داری نداشت. تیمارهای F₂، F₄و F₆ بیشترین تأثیر را بر عملکرد و دیگر صفات کمی اندازه­گیری شده داشتند. تنش خشکی در مرحله گلدهی باعث افزایش غلظت پروتئین دانه نسبت به سایر تیمارها شد. درصد روغن دانه و ترکیبات غیراشباع اسید اولئیک و اسید لینولئیک در تیمار آبیاری کامل بیشترین و در تیمار تنش خشکی در مرحله پرشدن دانه کمترین مقادیر را داشتند. عملکرد پروتئین و روغن نیز به‌دلیل تأثیر زیاد تنش خشکی در مرحله رشد زایشی بر عملکرد دانه کاهش معنی­داری داشتند. تنش در مرحله گلدهی غلظت نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه را افزایش داد در حالی‌که در مرحله پر شدن دانه باعث کاهش غلظت آنها نسبت به آبیاری کامل گردید. در بین منابع کودی نیز درصد پروتئین و عملکرد پروتئین به‌ترتیب در تیمارهای F₃ و F₄ بیشترین مقادیر را داشتند درحالی که بیشترین درصد روغن و عملکرد روغن از تیمار F₆ به­دست آمد. درصد اسید لینولئیک در تیمار F₄ و اسید اولئیک در تیمار F₃ از سایر تیمارها بیشتر بود. نتایج بیانگر اثر بیشتر کودهای دامی و یا تغذیه تلفیقی در افزایش غلظت عناصر غذایی دانه نسبت به کودهای شیمیایی بود.