بررسی روش‌های برآورد دبی اوج سیل در قالب تحلیل منطقه‌ای در حوضه‌های کم داده

Abstract

برآورد دبی اوج سیلاب در یک حوضه، یکی از مهمترین مسائلی است که هیدرولوژیست­ها و کارشناسان بخش آب را به خود مشغول کرده است. روش­های تحلیل منطقه­ای سیلاب یکی از کارآمدترین روش­ها جهت برآورد دبی سیل در مناطق فاقد داده یا دارای طول دوره آماری کوتاه می­باشد. در تحقیق حاضر که در حوضه­های اصفهان- سیرجان و یزد- اردکان صورت پذیرفته است از سه روش هیبرید، گشتاور خطی و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. هدف از انجام این تحقیق مقایسه کارایی این روش­ها در برآورد دبی اوج در برخی ایستگاههای واقع در حوضه ایران مرکزی است. بدین منظور پس از شناسایی مهمترین فاکتورهای موثر بر دبی اوج از طریق تجزیه و تحلیل عامل­ها، اقدام به تعیین ضرایب معادلات تخمین دبی اوج به صورت کلی Q_p=aX^bY^cZ^d به دو روش هیبرید و رگرسیون چند متغیره شد. از نتایج روش گشتاور خطی که قبلاً در منطقه مطالعاتی و با همین منظور انجام شده بود نیز استفاده گردید و مقایسه سه روش با یکدیگر از طریق آماره‌های RRMSE و MAE انجام یافت. در حوضه­‌های مورد مطالعه نتایج نشان داد که برای دوره بازگشت­های کوتاه (2، 5 و 10 ساله) روش رگرسیون چند متغیره و سپس روش هیبرید نسبت به گشتاور خطی برتری دارد. اما برای دوره بازگشت­های بالاتر (25 و 50 سال) روش گشتاورخطی نسبت به سایر روش­ها مناسب­تر است. نتایج حاصله از این تحقیق نشان دهنده اهمیت تمامی این روش­ها در تحلیل سیلاب بوده لذا در هر منطقه همگن هیدرولوژیکی به فراخور منطقه، شرایط اقلیمی، تعداد و نوع داده و هم­چنین دوره بازگشت مورد انتظار یک روش نسبت به دیگری می­تواند برتری داشته باشد.