تحلیل مفهوم «ترس» در رسالة قشیریه بر اساس ملاحظات کرکگور

Abstract

از عناصر ویژة ‌‌اندیشة ‌‌کرکگور، یکی از پایه‌گذاران فلسفة ‌‌اگزیستانسیالیست، مسئلة ‌‌ترس‌آگاهی است که جایگاه ویژه‌‌ای را، در مفهوم ایمان، به خود اختصاص داده است. او ترس‌آگاهی را مهم‌ترین شیوة ‌‌دریافت نتیجة ‌‌ایمان می‌داند و حتی این مفهوم را، از حیث درجة ‌‌اهمیت، همتای ایمان قرار می‌دهد. از سوی دیگر، در ملاحظات عرفان اسلامی، از جمله در کتاب <em>رسالة</em> ‌‌<em>قشیریه،</em> همچنین می‌توان، در قرائت مفهوم خوف رویکرد مشابهی با نظریة ‌‌کرکگور مشاهده کرد. کرکگور با تأکید بر مفهوم ترس‌آگاهی، به‌مثابة امری ذاتی، آن را در سه ساحتِ وابسته به هم آزادی، امکان، و تناقص بررسی می‌‌کند. او این سه ساحت را بن‌مایه‌های ترس‌آگاهی معرفی می‌کند و با خوانشی تطبیقی، بین این مطلب و آرای ابوالقاسم قشیری، در <em>رسالة</em> <em>‌‌قشیریه،</em> می‌توان همسانی‌‌های ساختاری بسیاری یافت. قشیری نیز، در نظام عرفانی، به ارتباط و وابستگی مفهوم خوف با مقولات امکان، آزادی، و جاودانگی تأکید می‌‌کند و این پژوهش سعی در اثبات این فرضیه دارد.